Spis treści
10 przykazań w Starym Testamencie. Także w… Ks. Rodzaju
Słowo Boga w ST i NT
Bowiem rzekł – i stało się, rozkazał – i powstało
tekst: 10 przykazań w Starym Testamencie. Także w… Ks. Rodzaju
– czytamy w Psalmie 33:9. Psalmista podsumowuje stworzenie Boga za pomocą słowa. W Nowym Testamencie słowo Boga, w którym zawiera się cały Jego plan zbawienia, pojawia się w Ewangelii Jana. Autorzy Nowego Testamentu posługują się motywem Słowa również, aby opisać Nowe Stworzenie w Chrystusie – tak robi to Paweł w Liście do Kolosan (więcej o tym TUTAJ): dla Pawła istnieje stary człowiek – Adam (cielesny) i nowy człowiek (Chrystus) – i właśnie w nim zawiera się Nowe Stworzenie: dzieci Boże, które nie są synami nieposłuszeństwa, ale wąską drogą podążają do Królestwa śladami swojego Nauczyciela i Pana.
Jednak poniżej zwrócimy uwagę na ciekawą zależność między Ks. Rodzaju 1 a Ks. Wyjścia, gdzie znajduje się znany wszystkim doskonale zestaw „10 przykazań” (Wyjścia 20:2-17).
Słowa i przykazania
Do Izraelitów Bóg wypowiada nie tylko przykazania, ale przede wszystkim słowa:
A Bóg wypowiedział wszystkie te słowa (dawar / דָּבַר) (Wyjścia 20:1)
Następnie w wersecie z Wyjścia 20:6 pojawia się nakaz:
miłosierdzie świadczę tysiącznym pokoleniom tych, co mnie miłują i strzegą przykazań (מִצְוָה / micwa) moich
Widzimy więc, że słowa Boga stanowią jednocześnie przykazania, co uważnego czytelnika Biblii nie zaskakuje, bo np. w Psalmie 119 widzimy wiele podobnych paralelizmów. Oto przykład:
Psalm 119:9-12
(9) Bet Jak zachowa młodzieniec czystość swojej drogi? Gdy będzie przestrzegał słów Twoich.
(10) Szukam Ciebie całym mym sercem, spraw, bym nie odstąpił od Twych nakazów.
(11) W głębi serca ukryłem Twoje słowa, bym przeciw Tobie nie popełnił grzechu.
(12) Błogosławiony jesteś, o Jahwe, poucz mnie o Twoich ustawach.
Słowo w tym krótkim fragmencie zostaje zestawione z ustawą i nakazem. Lista mogłaby być dłuższa, krótki przykład wystarczy jednak, aby zobaczyć, że zarówno hebrajskie „słowo” ma dużo szersze znaczenie niż tylko zwerbalizowanie myśli, ale również samo „przykazanie” to nie jedynie prosty, nic nie niosący za sobą nakaz.
Czytaj więcej: co oznacza przykazanie wg Biblii
10 słów / przykazań danych Izraelitom
Słów (przykazań) danych Izraelitom jest 10, choć różne denominacje i wyznania dzielą je rozmaicie. Przyjmijmy następujący podział, wynikający wprost z tekstu biblijnego, a rozważania, czy Wyjścia 20:2 („Jam jest Jahwe, Bóg twój, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli”), stanowi przykazanie, zostawiając na inną okazję.
Wszystkie cytaty w poniższej tabeli, a także w całym artykule za katolicką Biblią Poznańską:
| 1 | Wyjścia 20:3 | zakaz posiadania innych bogów poza JHWH | Nie będziesz miał żadnych innych bogów oprócz mnie |
| 2 | Wyjścia 20:4-6 | zakaz sporządzania bałwochwalczych figur | (4) (Nie będziesz tworzył rzeźby [bożka] ani żadnej podobizny tego, co jest w górze na niebie lub co jest na dole na ziemi, ani co jest w wodzie poniżej ziemi. (5) Nie będziesz padał na twarz przed nimi i nie będziesz im służył; bowiem Ja, Jahwe, twój Bóg, jestem Bogiem zazdrosnym, który dochodzę nieprawości ojców na synach, na wnukach i prawnukach tych, co mnie nienawidzą, (6) ale miłosierdzie świadczę tysiącznym pokoleniom tych, co mnie miłują i strzegą przykazań moich) |
| 3 | Wyjścia 20:7 | zakaz używania imienia JHWH na próżno | Nie będziesz wypowiadał na próżno Imienia Jahwe, twego Boga. Jahwe bowiem nie pozostawi bez kary tego, kto by wypowiadał Jego Imię na próżno. |
| 4 | Wyjścia 20:8-11 | nakaz świętowania dnia Szabatu | (8) Pamiętaj, abyś święcił dzień szabatu. (9) (Sześć dni masz pracować i wykonywać wszelkie twoje zajęcia, (10) lecz dzień siódmy jest szabatem na cześć Jahwe, twego Boga. Nie wolno [wtedy] wykonywać żadnego zajęcia ani tobie, ani twemu synowi czy córce, ani słudze czy służebnicy, ani bydlęciu, ani obcemu, który przebywa w obrębie twoich bram. (11) Jahwe bowiem uczynił w sześciu dniach niebo i ziemię, morze i to wszystko, co jest w nich, a odpoczął w siódmym dniu. Dlatego pobłogosławił Jahwe dzień szabatu i uczynił go świętym). |
| 5 | Wyjścia 20:12 | nakaz szanowania rodziców | Czcij ojca twego i matkę twoją, abyś żył długo na tej ziemi, którą da ci Jahwe, Bóg twój. |
| 6 | Wyjścia 20:13 | zakaz mordowania | Nie będziesz zabijał. |
| 7 | Wyjścia 20:14 | zakaz cudzołóstwa | Nie będziesz cudzołożył. |
| 8 | Wyjścia 20:15 | zakaz kradzieży | Nie będziesz kradł. |
| 9 | Wyjścia 20:16 | zakaz wydawania fałszywego świadectwa | Nie będziesz fałszywie świadczył przeciw bliźniemu twemu. |
| 10 | Wyjścia 20:17 | zakaz pożądania | Nie będziesz pożądał domu bliźniego twego: nie będziesz pożądał żony bliźniego twego ani jego sługi, ani służebnicy, ani wołu, ani osła, ani żadnej rzeczy, która należy do twego bliźniego. |
Rozmaite denominacje spierają się o właściwy podział, bądź też zarzucają sobie nawzajem usuwanie przykazań, czy to Szabatu, czy to lekceważenie zakazu sporządzania posągów, bądź też rugowanie imienia Bożego. Oczywiście wszystkie mają rację, a czytający powyższe zestawienie, sporządzone na podstawie wiernego przekładu, zauważy rozmaite zmiany, jakie zostały dokonane w łonie różnych tradycji religijnych, kiedy je zestawi się ze sobą. Jednak nas interesuje najbardziej, co mówi Biblia. Okazuje się, że”10 słów” znajdziemy również w… Księdze Rodzaju.
10 słów (przykazań) w Księdze Rodzaju
Stworzenie, czy może raczej porządkowanie chaosu, zaczyna się w wersecie 3, słowami:
I rzekł Bóg: Niech powstanie światło! I światło powstało (Rodzaju 1:3)
To początek 10 Bożych deklaracji: Bóg kształtuje świat swoim słowem. Skąd wiemy, że jest ich akurat 10? Początek Księgi Rodzaju to z wielką precyzją, a jednocześnie maestrią napisany tekst, który jest harmonijny na wielu poziomach. My zajmiemy się dziś tym jednym: w przypisie NETBible tłumacze zauważają, że czasowniki posiadające przedrostek waw (ו) nadają tekstowi charakter sekwencyjnej narracji.
Dziesięć razy w tym rozdziale dekret Boga o stworzeniu zostaje wyrażony w ten sposób
– podkreślają.
| 1 | Rodzaju 1:3-5 | stworzenie światła | (3) I rzekł (וַיֹּאמֶר) Bóg: Niech powstanie światło! I światło powstało. (4) I widział Bóg, że dobre jest światło. I rozdzielił Bóg światło i ciemność; (5) nazwał światło dniem, a ciemność nocą. I tak nastał wieczór, i nastał poranek, dzień pierwszy. |
| 2 | Rodzaju 1:6-8 | stworzenie nieba | (6) I rzekł (וַיֹּאמֶר) Bóg: Niech powstanie sklepienie pośród wód, i rozdzielił wody – jedne od drugich! I stało się tak. (7) I uczynił Bóg sklepienie, I rozdzielił wody, które były poniżej sklepienia, od wód nad sklepieniem. (8) A sklepienie nazwał Bóg niebem. I tak nastał wieczór, i nastał poranek, dzień drugi. |
| 3 | Rodzaju 1:9-10 | stworzenie ziemi i morza | (9) I rzekł (וַיֹּאמֶר) Bóg: Niech się zbiorą wody spod nieba w jedno miejsce i niech się ukaże ląd! I stało się tak. (10) I ląd nazwał Bóg ziemią, a zebrane wody nazwał morzem. I widział Bóg, że to jest dobre. |
| 4 | Rodzaju 1:11-13 | stworzenie roślin | (11) I rzekł (וַיֹּאמֶר) Bóg: Niech się ziemia okryje zielenią, roślinami wydającymi nasiona i drzewami owocowymi rodzącymi właściwe sobie owoce, w których zawiera się ich nasienie na ziemi. I stało się tak. (12) Ziemia wydała więc zioła, rośliny wydające właściwe sobie nasiona i drzewa owocowe z właściwymi sobie nasionami. I widział Bóg, że to jest dobre. (13) I tak nastał wieczór, i nastał poranek, dzień trzeci. |
| 5 | Rodzaju 1:14-19 | uczynienie świateł na niebie | (14) I rzekł (וַיֹּאמֶר) Bóg: Niech powstaną jasne światła na sklepieniu nieba, aby oddzielały dzień od nocy i stały się znakami świąt, dni i lat! (15) Niech będą jasnymi światłami na sklepieniu nieba, aby oświecały ziemię. I stało się tak. (16) Uczynił więc Bóg dwa wielkie, jasne światła: światło większe, aby panem było dnia, i światło mniejsze, by panem było nocy; a także i gwiazdy. (17) I umieścił je Bóg na sklepieniu nieba, aby oświecały ziemię, (18) a panując nad dniem i nocą oddzielały światło od ciemności. I widział Bóg, że to jest dobre. (19) I tak nastał wieczór, i nastał poranek, dzień czwarty. |
| 6 | Rodzaju 1:20-23 | stworzenie zwierząt morskich i ptaków | (20) I rzekł (וַיֹּאמֶר) Bóg: Niech się zaroją wody mnóstwem istot żywych, a ptaki niech latają nad ziemią pod sklepieniem nieba! I stało się tak. (21) Stworzył więc Bóg wielkie potwory morskie i wszelkie pływające istoty żywe różnego rodzaju, którymi zaroiły się wody, i wszelkie ptactwo skrzydlate, różnego rodzaju. I widział Bóg, że to jest dobre. (22) I błogosławił im Bóg, mówiąc: Bądźcie płodne i mnóżcie się, zapełniajcie wody w morzach, a ptactwo niechaj się rozmnaża na ziemi. (23) I tak nastał wieczór, i nastał poranek, dzień piąty. |
| 7 | Rodzaju 1:24-25 | stworzenie zwierząt ziemskich | (24) I rzekł (וַיֹּאמֶר) Bóg: Niech ziemia wyda różne gatunki istot żywych: zwierzęta domowe, płazy i różne gatunki dzikich zwierząt! I stało się tak. (25) Uczynił więc Bóg różne dzikie zwierzęta, zwierzęta domowe i płazy ziemne. I widział Bóg, że to jest dobre. |
| 8 | Rodzaju 1:26-28 | stworzenie człowieka | (26) I rzekł (וַיֹּאמֶר) Bóg: Uczyńmy ludzi na obraz nasz, podobnych do nas, a niech władają rybami morza i ptactwem nieba, i domowymi zwierzętami, i wszelkimi płazami, pełzającymi po ziemi. (27) I stworzył Bóg ludzi na obraz swój, na obraz Boga stworzył ich: stworzył mężczyznę i kobietę. (28) I błogosławił im Bóg. I rzekł do nich: Płodni bądźcie i mnóżcie się; napełniajcie ziemię i ujarzmiajcie ją. Władajcie rybami morza i ptactwem nieba, i wszelkim zwierzęciem, ruszającym się na ziemi. |
| 9 | Rodzaju 1:29-31 | stworzenie pokarmu | (29) I rzekł (וַיֹּאמֶר) Bóg: Oto daję wam wszelkie rośliny rodzące nasiona na całej ziemi i wszelkie drzewa rodzące owoc, który zawiera nasiona, aby wam były pokarmem. (30) A wszystkim dzikim zwierzętom i wszelkiemu ptactwu nieba, i wszystkiemu, co się na ziemi porusza i ma w sobie życie, przeznaczam wszelką trawę zieloną na pożywienie. I stało się tak. (31) A widział Bóg, że wszystko, co uczynił, jest bardzo dobre. I tak nastał wieczór, i nastał poranek, dzień szósty. |
| 10 | Rodzaju 2:1-3 | błogosławienie dnia odpoczynku | (1) I tak zostały ukończone niebo i ziemia, i wszystkie zastępy ich [stworzeń]. (2) A kiedy ukończył Bóg swe dzieło w szóstym dniu, odpoczął w dniu siódmym po całym dziele, którego dokonał. (3) I błogosławił (וַיְבָרֶךְ) Bóg dzień siódmy, i świętym go uczynił, albowiem odpoczął w tym dniu po całym dziele, które pracą swoją stworzył. |
Zestawmy teraz oba akty stworzenia: świata fizycznego i kodeksu moralnego.
| 1 | jeden Bóg: JHWH | światło |
| 2 | oddawanie czci Bogu duchem | niebo |
| 3 | imię Boga: JHWH | ziemia i morze |
| 4 | szabat | rośliny |
| 5 | rodzice | światła oddzielające od ciemności |
| 6 | zakaz mordowania | zwierzęta morskie i ptaki |
| 7 | czystość małżeńska | zwierzęta ziemskie |
| 8 | zakaz kradzieży | człowiek |
| 9 | prawdomówność | pokarm |
| 10 | zakaz pożądania | odpoczynek |
Co oznacza liczba 10 w Biblii
Tradycja żydowska podkreśla związek między Ks. Rodzaju a 10 przykazaniami. Traktat Pirke Awot 5:1 mówi:
„Za pomocą dziesięciu słów świat został stworzony”.
Bóg porządku ludzką rzeczywistość, wypowiadając do człowieka 10 słów. Dziesięć uchodzi za biblijny symbol harmonii Bożego stworzenia, łącząc ze sobą liczbę 4 (tego dnia Bóg kończy stworzenie materialnego świata; czwarte przykazanie z Dekalogu dotyczy właśnie świętowania Szabatu, który stanowi pomost między obydwoma rozdziałami – porównaj Wyjścia 20:11) oraz liczbę 6 (liczba człowieka; człowiek zostaje stworzony szóstego dnia, uosobienie grzechu człowieka to trzy szóstki i symboliczna 666; hebrajski niewolnik pracuje sześć lat przez sześć dni w tygodniu; podobnie człowiek po wygnaniu z raju zostaje zmuszony do ciężkiej pracy).
Czego uczy nas liczba 10
Słowo Boga może leczyć poranioną grzechem duszę. Czy przypadkiem Mesjasz Jezus uzdrawia właśnie 10 trędowatych (Łukasza 17:12)? W momencie przyjścia posłanego przez Boga Chrystusa ludzkość potrzebowała uleczenia, co symbolizuje 10 trędowatych (trąd to w Biblii symbol grzechu, a grzech to łamanie 10 przykazań; to właśnie do ówczesnych przywódców duchowych Chrystus zwracał się, zarzucając im odejście od Bożego kodeksu moralnego – Marka 7:8: „Zarzuciliście przykazanie Boże, a strzeżecie nakazów ludzkich”).
Symptomatyczne, jak kończy się historia. Do Jezusa wraca jedynie Samarytanin, który upadł mu do stóp, dziękując.
(17) Jezus odpowiedział: Czyż nie dziesięciu zostało uzdrowionych? Gdzież jest dziewięciu?
(18) Żaden nie wrócił, aby uwielbić Boga, tylko ten cudzoziemiec?
(19) A jemu powiedział: Wstań, idź, twoja wiara cię uzdrowiła. [Łukasza 17:17-19]
Kolejne słowa w tym samym rozdziale to z kolei słowa Pana, który mówi:
Królestwo Boże przyjdzie niepostrzeżenie.
To właśnie Królestwo jest symbolizowane w Biblii przez Szabat, który kieruje myśli ludu Bożego na odpoczynek w tym Królestwie, przygotowany i zapowiedziany w cieniach rzeczy przyszłych przez Boga. A jednym z nich jest ostatnie słowo Boga podczas stwarzania z Księgi Rodzaju („I błogosławił Bóg dzień siódmy, i świętym go uczynił, albowiem odpoczął w tym dniu po całym dziele, które pracą swoją stworzył”). Aby do niego wejść potrzebna jest wiara uzdrowionego Samarytanina i traktowanie przykazań Bożych inaczej, niż duchowi przywódcy ówczesnego Izraela.
