Zmartwychwstanie już nastąpiło? 2 Tymoteusza 2:18 [komentarze]

2 Tymoteusza 2:18 [komentarze]

„Zmartwychwstanie już nastąpiło”

Biblia Revised English Version podkreśla, że jest to jeden z błędnych poglądów poświadczonych przez wczesnych pisarzy chrześcijańskich. Orygenes (ok. 185 - ok. 235 r.) przytaczał poglądy fałszywych nauczyli, jakoby "zmartwychwstanie” odnosiło się do tego, co wydarzyło się, gdy ktoś wyznał Chrystusa i został ochrzczony i że w tym czasie „zmartwychwstał” ze śmierci duchowej do życia duchowego.

Fizyczne zmartwychwstanie było nie do pogodzenia z myślą grecką i Paweł był wyśmiewany, kiedy je głosił (Dzieje 17:32: Kiedy usłyszeli o zmartwychwstaniu, jedni zaczęli drwić, a inni mówili: „Posłuchamy cię kiedy indziej”).

niektórzy Grecy uduchowiali wersety w Biblii, które mówią o zmartwychwstaniu ciała fizycznego i że „zmartwychwstanie” nastąpi w momencie, gdy ktoś zostanie zbawiony

- czytamy w komentarzu Revised English Version.

Poglądy takich ludzi były zbieżne ze światopoglądem wyrażonym w gnostyckiej Ewangelii Tomasza:

Jego uczniowie powiedzieli mu: W którym dniu powstanie reszta umarłych i w którym dniu nadejdzie nowy świat? Powiedział do nich: To, czego oczekujecie, nadeszło, ale wy tego nie wiecie (Ewangelia Tomasza 51)

Zwróćmy uwagę na słowo "wiedzieć" - tajemna wiedza, nieosiągalna dla niewtajemniczonych, to charakterystyczna cecha tego nurtu (o czym poniżej).

Już ok. 160 r. n.e. można było dostrzec podobne tendencje. Justyn Męczennik pisał:

Być może spotkałeś się z niektórymi [gnostykami], którzy są nazywani chrześcijanami. Jednak nie przyznają tego i ośmielają się bluźnić Bogu Abrahama (...) Mówią, że nie ma zmartwychwstania umarłych. Mówią raczej, że kiedy umierają, ich dusze są zabierane do nieba. Nie myśl sobie, że są oni chrześcijanami. ¹

Jeszcze w III wieku (ok. 210 r.) Tertulian tak opisywał gnostyków, którzy wprowadzili koncept "śmierci duchowej".

Wypaczyli w jakiś urojony sens nawet możliwie najdobitniej opisaną doktrynę zmartwychwstania, twierdząc, że nawet śmierć musi być rozumiana w sensie duchowym. Mówią, że to, co powszechnie uważa się za śmierć (czyli oddzielenie ciała od duszy), w rzeczywistości nią nie jest. Mówią, że jest to po prostu nieznajomością Boga. Z powodu tej nieznajomości, mówią, człowiek jest martwy dla Boga (...) ²

Jednak np. 1 Koryntian 15:1-20 podkreśla, że zmartwychwstanie ma być fizyczne. Paweł wytacza argumenty przeciw niewierzącym w fizyczne zmartwychwstanie, pisząc:

Jeśli bowiem nie ma zmartwychwstania, to i Chrystus nie został wskrzeszony. A jeśli Chrystus nie został wskrzeszony, to daremne jest nasze głoszenie, daremna też wasza wiara. I okazuje się, że jesteśmy fałszywymi świadkami Boga, bo świadczyliśmy o Bogu, że wskrzesił Chrystusa, którego nie wskrzesił, jeśli umarli nie są wskrzeszani. (1 Koryntian 15:13-15)

Argument oparty jest na fizycznym zmartwychwstaniu Jezusa, co jest nadzieją na fizyczne zmartwychwstanie samych wierzących. Paweł kontynuuje (1 Koryntian 1:19-20):

Jeśli tylko w tym życiu mamy nadzieję w Chrystusie, jesteśmy ze wszystkich ludzi najbardziej nieszczęśliwi. Tymczasem jednak Chrystus został wskrzeszony z martwych i stał się pierwszym plonem tych, którzy zasnęli.

Polemiczny ton listu Pawła świadczy, że mierzy się z poglądami, które pojawiały się już we wczesnych latach po zmartwychwstaniu Chrystusa. Z lektury 1 Listu do Koryntian dowiadujemy się, że tacy ludzie posiedli "mądrość" (1 Koryntian 1:19 i dalej; 1 Koryntian 3:18-23) oraz "wiedzę" (1 Koryntian 8:1-3; 1 Koryntian 8:7). Wyższość duchowa objawiała się w darach charyzmatycznych (1 Koryntian 12:8; i dalej do 1 Koryntian 10:28-30; 1 Koryntian 14:3-5; 1 Koryntian 14:9).

 Tego typu poglądy (iż zmartwychwstanie już nastąpiło) odzwierciedlają wpływy gnostyckie i misteryjne. Właśnie z tego powodu, że gnostycy i wyznawcy kultów misteryjnych uznawali siebie za osoby wtajemniczone w sprawy duchowe, zwolenników poglądu, iż zmartwychwstanie nastąpiło w chwili przyjęcia chrztu, nazywa się „spirytualistami”

- czytamy w artykule na stronie "Teologii Politycznej". ³. W konkluzji autor dodaje, że:

pod wpływem filozoficznej myśli greckiej, uznającej ciało za więzienie duszy, niektórzy z Koryntian odrzucili wiarę w zmartwychwstanie.

podając takie wyjaśnienie jako pokrewne do interpretacji "spirytualistycznej".

O ile dojrzali we własnych oczach koryntianie odrzucali zmartwychwstanie umarłych, to jednak Paweł w dosadnych słowach wyjaśniał, że światowa mądrość jest głupstwem w oczach Boga.

(27) Ale Bóg wybrał to, co głupie u świata, aby zawstydzić mądrych, wybrał to, co słabe u świata, aby zawstydzić mocnych.
(28) I to, co nieszlachetne u świata i wzgardzone, wybrał Bóg, a nawet to, co nie jest, aby to, co jest, obrócić wniwecz;
(29) Aby nie chlubiło się przed nim żadne ciało. (1 Koryntian 1:27-29)

Wiara w zmartwychwstanie nie opiera się na doczesnym życiu, ale podążeniu śladami Chrystusa, również w przypadku zmartwychwstania:

On przemieni nasze podłe ciało, aby było podobne do jego chwalebnego ciała, zgodnie ze skuteczną mocą, którą też może poddać sobie wszystko (Filipian 3:21).

Innymi słowy: "Sieje się ciało w zniszczalności, a jest wskrzeszane w niezniszczalności (...) Sieje się ciało cielesne, a jest wskrzeszane ciało duchowe" (1 Koryntian 15:42; 1 Koryntian 15:44)

Wiara w zmartwychwstanie umarłych jest jednym z fundamentów wiary obok m.in. chrztu, przyszłym sądzie i samej wierze w Boga (Hebrajczyków 6:1-2). Dla autora Listu do Hebrajczyków to fundament, do którego nie należy wracać, by móc poświęcić się temu, co doskonałe. Jednak już w pierwszym okresie po zmartwychwstaniu Chrystusa w eklezji pojawiły się tendencje podważające te fundamenty, jak zmartwychwstanie umarłych.

Wspomniany chrzest jest obrazem śmierci, a wynurzenie z wody jest obrazem zmartwychwstania. Paweł pisał:

będziemy też z nim wszczepieni w podobieństwo zmartwychwstania (Rzymian 6:5)

Zmartwychwstanie dopiero nastąpi, a nie już było, jak twierdzili niektórzy. W listach Pawła nie brakuje metafor, jak ta z poprzedniego wersetu:

Zostaliśmy więc pogrzebani z nim przez chrzest w śmierci, aby jak Chrystus został wskrzeszony z martwych przez chwałę Ojca, tak żebyśmy i my postępowali w nowości życia (Rzymian 6:4; por. Kolosan 2:12-13).

Jednak to tylko metafora, która pokazuje wzorzec postępowania "nowego człowieka". Paweł głosił zmartwychwstanie, którego wyczekiwał, a nie które miało być "zmartwychwstaniem ze śmierci duchowej".

Mając nadzieję w Bogu, że będzie zmartwychwstanie, którego i oni oczekują, zarówno sprawiedliwych, jak i niesprawiedliwych. (Dzieje 24:15)

Świadectwo pierwszych chrześcijan po okresie Nowego Testamentu jest jasne. Klemens Rzymski (ok. 96 r.) pisał:

Będzie przyszłe zmartwychwstanie ⁴

Ten sam autor w swoim liście pisał:

"Stwórca wszechświata przyniesie zmartwychwstanie tych, którzy mu służyli w świętości" (1 Klemensa 26:1)

porównaj: 2 List Klemensa 9:1 ("I niech nikt z was nie mówi, że to ciało też nie zostanie osądzone i nie zmartwychwstanie ponownie") oraz List Polikarpa do Filipian 7:1 i potępienie tych, którzy "wypaczają wyrocznie Pana dla własnych pożądliwości i mówią, że nie ma zmartwychwstania ani sądu".

Tacjan (ok. 160 r.) w podobnym tonie:

Wierzymy, że nastąpi zmartwychwstanie ciał po zakończeniu wszystkich rzeczy. (...) Śmierć nie będzie już istniała (...) Podobnie był czas, kiedy nie istniałem, jednak potem się urodziłem. (...) I chociaż [moje ciało] może być rozproszone po rzekach i morzach, lub rozerwane na kawałki przez dzikie zwierzęta, jestem zachowany w komnatach bogatego Pana.⁵

Zwróćmy uwagę, że w każdym z powyższych przypadków użyty jest czas przyszły - zmartwychwstanie jest nadzieją, nie rzeczywistością. Zgadza się to z deklaracją apostoła:

To bowiem głosimy wam jako słowo Pańskie, że my, żywi, pozostawieni na przyjście Pana, nie wyprzedzimy tych, którzy pomarli (1 Tesaloniczan 4:15; por. Jana 5:28-29 i wiara w cielesne zmartwychwstanie wyrażone expressis verbis w uduchowionej Ewangelii Jana)

Wiara w "duchowe zmartwychwstanie" powoduje, że wierzący w nie w ich własnym mniemaniu "wyprzedzili tych, którzy pomarli". Paweł pisał ironicznie do części zgromadzenia w Koryncie:

Już jesteście nasyceni, już jesteście bogaci, bez nas królujecie (1 Koryntian 4:8)

a skądinąd wiemy, że niezniszczalna korona chwały (symbol królowania) czy wieniec ( symbol zwycięstwa) zostanie dana podczas powrotu Chrystusa i prawdziwym zmartwychwstaniu. (2 Tymoteusza 2:12; 2 Tymoteusza 4:18; 1 Piotra 5:4; por. Objawienia 2:7).

Inne punkty zapalne

Inne punkty sporne, z którymi musieli mierzyć się pierwsi wierzący, to m.in. wiara w rozmaite mity (1 Tymoteusza 1:4; 1 Tymoteusza 4:7; 2 Tymoteusza 4:4; Tytusa 1:14), spory o genealogie (1 Tymoteusza 1:4; Tytusa 3:9), ascetyczny tryb życia pod względem stosunku do małżeństwa, jedzenia i wina (1 Tymoteusza 4:3-5; 1 Tymoteusza 5:23) oraz nauczają tzw. "rzekomej wiedzy (gnosis)" (1 Tymoteusza 6:20), wspomnianej powyżej. Czym była owa "gnoza"? "Być może odniesienie do gnostyków, osób religijnych, które twierdziły, że posiadają wyłącznie boską intuicję opartą na złożonej, dualistycznej kosmologii, mitologii i antropologii"⁶.