Ewangelia Jana 1 [Wulgata]

Jana 1:1

Na początku było Słowo i Słowo było z Bogiem i Bogiem było Słowo.

Jana 1:2

Ono było na początku z Bogiem

Jana 1:3

Wszystko przez nie zostało stworzone i bez niego nic nie zostało stworzone, co zostało stworzone

Jana 1:4

W nim było życie i życie było światłem ludzi

Jana 1:5

A światło w ciemnościach świeci, i ciemności go nie ogarnęły.

Jana 1:6

Był człowiek posłany od Boga, którego imię było Jan.

Jana 1:7

Ewangelia Jana 1 w Wulgacie. Tłumaczenie i komentarze

Ewangelia Jana 1 w Wulgacie – komentarze

Jana 1:1 [komentarz]

Na początku było Słowo i Słowo było z Bogiem i Bogiem było Słowo.

Hieronim użył w swoim przekładzie greki słowa „verbum” na greckie „logos”. Tymczasem Erazm z Rotterdamu w swoim przekładzie zastosował inne słowo – „sermo”, powołując się na Augustyna i tradycje łacińskich przekładów greckiego NT przed Hieronimem. Jego zdaniem, „sermo” lepiej oddaje zamysł racjonalnego dyskursu, który niesie za sobą „logos”. Swojego stanowiska bronił w pracy „Apologia de in principio erat sermo„.

Za taką zmianę spadł na niego ogień krytyki, nazywany był m.in. „Graeculus quispiam” (jakiś mały Grek, jakiś Grek z prowincji), czy wręcz zarzucano mu potępianie samego Ewangelisty.

Jana 1:2 [komentarz]

Ono było na początku z Bogiem

Część przekładów tłumaczy łacińskie „hoc” jako „on”, mimo że gramatycznie jest to zaimek wskazujący w rodzaju nijakim. Jednak jak uzasadniają, kontekst i luźne reguły gramatyczne usprawiedliwiają taką interpretację. Jednak nawet katolicki przekład Jakuba Wujka z 1599 r. oddaje ów werset  następujący sposób:

To było na początku u Boga.

Odnosząc „hoc” do Słowa (Jana 1:1).

Jana 1:3 [komentarz]

Wszystko przez nie zostało stworzone i bez niego nic nie zostało stworzone, co zostało stworzone

Słowo „nie / niego (słowo)” to łacińskie ipse, zazwyczaj oddawane jako wzmocnienie rzeczownika, z którym występuje (np. Marcus ipse – sam Marek), jednak w Wulgacie jest używane w sposób bardziej dowolny i w tym wersecie można uznać „ipse” za synonim „eum”.

Jana 1:4 [komentarz]

W nim było życie i życie było światłem ludzi

Jak zaznaczyliśmy w komentarzu do Jana 1:3, „ipso” pełni rolę łacińskiego „eo” – [w] „nim”

Jana 1:5 [komentarz]

Czasownik „comprehendo” to odpowiednik greckiego „καταλαμβάνω”, który może mieć dwa odcienie znaczeniowe: a) zrozumieć; b) pochwycić (siłą). Ta dwuznaczność ma swoje odbicie w czasowniku „comprehendo„, który też tak bywa używany (co wykorzystał tłumacz). Tenebris to ablatyw (narzędnik) w liczbie mnogiej – podobnie jak w języku polskim, ciemności występują często w liczbie mnogiej (por. w języku angielskim darkness – zawsze liczba pojedyncza, ale we francuskim „ténèbres” to zawsze liczba mnoga).

Jana 1:6 [komentarz]

W grece παρὰ oznacza „od”, natomiast łacińskie „a” może także oznaczać „przez”. Niezależnie od ostatecznego tłumaczenia, „od Boga” czy „przez Boga”, oba wyrażenia są używane w Biblii.

„Cui nomen” – mamy do czynienia z celownikiem, więc w przekładzie interlinearnym widzimy „któremu imię było…”, ale bywa, że autorzy prezentując imię, poprzedzone czasownikiem sum/esse (być), używają tej konstrukcji zamiast tradycyjnego dopełniacza („którego). Dlatego oddaliśmy tę frazę bardziej naturalnie: „którego imię było”, zamiast bardziej literalnej wersji, jak ma choćby Biblia Jakuba Wujka. W końcu mówiąc „mihi est nomen…”, nie chcemy powiedzieć „mnie jest imię”, ale po prostu „mam na imię…”.

Fuit i erat – dwie formy czasownika „esse” (być) – pierwsza to czas przeszły dokonany („był człowiek”), a druga czas przeszły niedokonany („imię było”).

Jana 1:7 [komentarz]

„In testimonium” to precyzyjne oddanie greckiego „εἰς μαρτυρίαν”, który z kolei może być tłumaczeniem użytego hebraizmu autora Ewangelii (wyrażenie nie wydaje się być zupełnie naturalnym w grece). 

W zdaniu mamy dwa czasowniki w trybie łączącym (subjunctive) – perhiberet i crederent – oba formy czasu przeszłego.

CDN.