List do Rzymian 9:5. Czy Pan Jezus jest Bogiem błogosławionym na wieki?

 ich są przodkowie, i z nich Chrystus według cielesnej natury. Ten, który jest dla wszystkich, Bóg wyniesiony na wieki, amen.

Tymczasem w katolickiej biblii – Poznańskiej czytamy:

Z nich są patriarchowie i z nich wywodzi się Chrystus według ludzkiego pochodzenia. On jest Bogiem ponad wszystkim, błogosławiony na wieki. Amen.

Faktem jest, że manuskrypty nie zawierają przecinków, ani kropek, i od tłumacza zależy, jaki ostateczny kształt nada zdaniu. W dwóch powyższych przykładach widzimy, że z pierwszego fragmentu możemy wysnuć wniosek, że sformułowanie „Bóg błogosławiony na wieki” jest formułą doksologiczną, głoszącą chwałę Boga, w oddzieleniu od Jezusa. Z kolei Biblia Poznańska jasno wskazuje na to, że tym Bogiem jest Jezus. 

Rzymian 9:5 słowo po słowie

Czy Paweł mógł użyć takiego wyrażenia?

W książce The Doctrine of the Trinity, R. S. Franks, wierzący w Trójcę uczony z Western College in Bristol podkreśla, że „nie można przytaczać Rzymian 9:5, aby udowodnić, że Paweł kiedykolwiek myślał o Chrystusie jako o Bogu”. Dalej dodaje, że „[Paweł] nigdy nie opuszcza gruntu żydowskiego monoteizmu. […] Apostoł mówi o Bogu nie tylko jako o Ojcu, ale także o Bogu naszego Pana Jezusa Chrystusa”.

Moses E. Lard

Moses E. Lard w swojej książce „Paul’s Letter to Romans” (źródło / s. 295-298) twierdzi, że jest mało prawdopodobne, by Paweł użył określenia „Bóg” w stosunku do Jezusa ze względów dyplomatycznych. Takie wyrażenie skutkowałoby czymś innym, niż zamierzał, pisząc List do Rzymian. Jego celem było wykazanie, że musi dojść do pojednania Izraela z Bogiem. Jednak zrównanie Pana Jezusa z Bogiem spowodowałoby zupełnie inny efekt.  Religijnego Żyda w I wieku bez wątpienia takie twierdzenie by zszokowało i zraziło do nowego ruchu w łonie judaizmu.

Retorycznym pozostaje pytanie, czy naprawdę Paweł ryzykowałby zniechęcenie swoich braci, których starał się pozyskać? Warto zauważyć, że w żadnym fragmencie Dziejów Apostolskich, które opisują misjonarską działalność Pawła, nie czytamy, by argumentował on za boskością Jezusa czy tłumaczył monoteistycznym Żydom Trójcę [więcej o tym, co głosił Paweł według Dziejów Apostolskich tutaj]

„Bóg ponad wszystkimi” oraz „Bóg błogosławiony na wieki” w listach Pawła oraz Ewangeliach

Dwa wyrażenia „Bóg ponad wszystkimi” oraz „Bóg błogosławiony na wieki” to w listach Pawła Bóg Ojciec. Przeanalizujmy kolejne wersety:

• Rzymian 1:25;
• 2 Koryntian 1:3
• 2 Koryntian 11:31;
• Efezjan 1:3;
• Efezjan 4:6;
• Galacjan 1:4-5
• 1 Tymoteusza 6:15

Żadne z tych dwóch wyrażeń nie jest użyte w stosunku do Chrystusa w innych miejscach Nowego Testamentu. Byłoby co najmniej dziwne, gdyby apostoł nagle zastosował takie sformułowanie po raz pierwszy w stosunku do Chrystusa, bez specjalnych wyjaśnień i podbudowy teologicznej.

W tym samym liście w 1. rozdziale Paweł pisze:

Jako te, którzy odmienili prawdę Bożą w kłamstwo i chwalili stworzenie, i służyli mu raczej niż Stworzycielowi, który jest błogosławiony na wieki. Amen (Rzymian 1:25).

Słowa te bez wątpienia skierowane są do Boga Ojca (porównaj Rzymian 1:7).

Szczególnie uderzające jest użycie słów w Liście do Efezjan 4:6, gdzie czytamy:

Jeden Bóg i Ojciec wszystkich, który jest nade wszystko i po wszystkich, i we wszystkich was.

To jedyne miejsce, gdzie użyte jest wyrażenie „nade wszystko” – i właśnie do Boga Ojca.

W innym miejscu Paweł jasno stwierdza:

mamy jednego Boga Ojca, z którego wszystko, a my w nim; i jednego Pana Jezusa Chrystusa, przez którego wszystko (1 List do Koryntian 8:6)

Osoby Boga i Jezusa są wyraźnie rozdzielone. Czy Paweł mieszałby dwa porządki w innym miejscu, mimo tak jednoznacznych deklaracji jak ta powyżej?

Podobna doksologia użyta jest w ewangeliach:

• Marka 14:61
• Łukasza 1:68

Według Piotra „błogosławiony jest również Bóg:

• 1 Piotra 1:3

W każdym przypadku użycia słowo „eulogētos” (błogosławiony) w Nowym Testamencie odnosi się do Boga Ojca. Rzymian 9:5 byłby zatem wyjątkiem. Czy możemy sobie wyobrazić takie odejście od normy językowej bez dokładniejszych wyjaśnień?

Hebrajski kontekst Rzymian 9:5

W Psalmie 41:13 czytamy podobnie brzmiące błogosławieństwo:

Błogosławiony Jahwe, Bóg Izraela, od wieku aż po wiek. Amen, amen [Biblia Tysiąclecia II]

Pojawia się tam słowo בָּ֘ר֤וּךְ (baruk), będące formą czasownika בָּרַךְ (barak) – błogosławić, odpowiada greckiemu „eulogētos”, które pojawia się w tłumaczeniu Septuaginty.

Kontekst bezpośredni Rzymian 9:5

Błogosławieństwo Izraela

We wcześniejszym wersecie czytamy, że Izraelici, bracia Pawła według ciała, zostali wybrani przez Boga, bo do nich „należą usynowienie i chwała, i przymierza, i nadanie Prawa, i służba Boża, i obietnice”. W wersecie 5. z kolei Paweł pisze, kim są Izraelici. Wymienia Ojców i dodaje, że jest nim również Chrystus (później będzie argumentował, że do prawdziwego Izraela należą wszyscy potomkowie Abrahama – porównaj Rzymian 9:6-8).

Ten przywilej, którego dostąpili Izraelici, ojcowie Pawła, a głównym jest wywiedzenie z nich Mesjasza – wszystko to pochodzi od Boga, który jest dawcą wszystkiego. Dlatego Paweł kończy szereg błogosławieństw doksologią, podkreślającą wspaniałość Boga, obdarzającego swój lud tyloma darami – takie czytanie wersetów poprzedzających Rzymian 9:5 i sam kontrowersyjny ustęp sprawia, że całość brzmi w sposób naturalny i niewymuszony.

Warto się również zastanowić, czy na pewno autor chciał udowodnić, że Bóg wywodzi się z Izraela. Czy możemy wyobrazić sobie Pawła, stojącego przed Żydami, kiedy głosi takie słowa, bez specjalnego wyjaśnienia, gdy dużo mniej istotny temat obrzezania wymagał specjalnego spotkania członków eklezji? A cóż dopiero kompletne redefiniowanie pojęcia Boga…

Paweł nie kłamie

List do Rzymian 9 zaczyna się od słów:

Prawdę mówię w Chrystusie, nie kłamię (Rzymian 9:1)

a kończy:

będący nad wszystkimi Bóg błogosławiony na wieki. Amen (Rzymian 9:5)

Podobna frazeologia użyta jest w 2 Liście do 2 Koryntian 11:31:

Bóg i Ojciec Pana naszego, Jezusa Chrystusa, który jest błogosławiony na wieki, wie, iż nie kłamię.

Brak kłamstwa w ustach Pawła poświadczony jest przez Boga. Kim jest Bóg? Bogiem i Ojcem Pana naszego Jezusa Chrystusa. Dziwne byłoby, gdyby Paweł tego samego tytułu z Rzymian 9:5 używał w stosunku do Pana Jezusa, dodając, że jest on ponad wszystkimi.

Paweł używa też wyrażenia „błogosławiony na wieki” w stosunku do Boga Ojca, więc poniekąd rozwiewa wątpliwości czytelnika, jeśli ten miałby je podczas lektury Rzymian 9:5, do kogo adresowane są te słowa.

W kontekście tego fragmentu Erazm z Rotterdamu pisał:

Ci, którzy utrzymują, że w tekście tym Chrystus jest jasno nazwany Bogiem, wykazują zarówno niedowierzanie w inne fragmenty Pisma, odmawiają wszelkiego zrozumienia Arianom, ani nie przykładają żadnej uwagi do stylu apostoła. Podobny fragment pojawia się w 2 Koryntian 11:31: „Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, który jest błogosławiony na wieki”; ostatni człon zdania niezaprzeczalnie odnosi się tylko do Ojca [cytat za: Doktryna Trójcy. Rana Zadana Sobie Przez Chrześcijaństwo].

Manuskrypty

Na stronie Restitutio.org znajdujemy dwa manuskrypty (poniżej) – Kodeks Watykański oraz Kodeks Aleksandryjski. Skrybowie z IV i V wieku nad słowem „sarka” (ciało) dodali znaczek, który sugeruje, że dalsza część wersetu jest oddzielnym wyrażeniem. Co pozostaje?

ὁ ὢν ἐπὶ πάντων θεὸς εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας ἀμήν (będący ponad wszystkimi, Bóg błogosławiony na wieki)

Rzymian 9:5

Rzymian 9:5

Podobnie znak przestankowy zawiera Kodeks Efrema (V wiek).

Zgodne jest to z tym, jak tekst dzielą krytycy biblijni (Lachmann, Tischendorf), którzy kropkę stawiają właśnie po „ciało”, reszta zaś pozostaje doksologią skierowaną do Boga Ojca (za: Doktryna Trójcy. Rana Zadana Sobie Przez Chrześcijaństwo).

Inne komentarze do wersetów na stronie – ZOBACZ WIĘCEJ

Podsumowanie

Kontekst bliższy i dalszy wyraźnie wskazują, że bardziej naturalne w ustach Pawła wydają się być słowa po „ciało” sformułowane jako doksologia skierowaną do Boga Ojca. Ewentualnym wariantem może być brzmienie: „Z nich również jest Chrystus według ciała, który jest ponad wszystkim. Bóg niech będzie błogosławiony na wieki”, wskazując na władzę Mesjasza, którą otrzymał od Boga. Wysoce nieprawdopodobne wydaje się, by całość odnosiła się do Pana Jezusa. Czy naprawdę od znaków przestankowych miałaby zależeć doktryna, która w innych miejscach Biblii jest sformułowana w wyjątkowo jasny sposób?

źródło: własne / biblicalunitarian.com / Trinity Delusion / Restitutio / Doktryna Trójcy. Rana Zadana Sobie Przez Chrześcijaństwo