Spis treści
1 Księga Barucha – podstawowe informacje
1 Księga Barucha – informacje i kanoniczność
Księga Barucha bywa określana jako 1 Księga Barucha, dla odróżnienia od innych późniejszych dokumentów: 2 Ks. Barucha (powstała pod koniec I wieku lub na początku II w.), 3 Ks. Barucha (powstała po upadku Jerozolimy, niewykluczone, że spisana nawet dopiero w III wieku) oraz 4. Ks. Barucha.
Czytaj także: O aloesie w Biblii – wzmianka w 2 Księdze Barucha
Najwcześniejsze manuskrypty Ks. Barucha są spisane w języku greckim, choć uważa się, że styl pierwszej części księgi (1 Księga Barucha 1:1-3:8) wskazuje, że dokument został przetłumaczony z języka semickiego (druga część 1 Księga Barucha 3:9-5:9 to część poetycka).
Craig A. Evans 1 podsumowuje tematykę księgi w następujący sposób:
Celem pierwszej części jest uświadomienie sobie grzechu i potrzeby pokuty, podczas gdy celem drugiej części jest uwielbienie mądrości i pociechy uciśnionej Jerozolimie.
Zdaniem autora, scalenie obu części księgi nastąpiło ok. 100 r. p.n.e.
Księga Barucha – obecność w kanonie
Księgi Barucha nie ma w Biblii hebrajskiej, jednak znajduje się w Septuagincie, Biblii Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego Tewahedo oraz greckiej wersji Biblii Teodocjona. Hieronim nie umieścił Ks. Barucha w Wulgacie, zaczęła się tam pojawiać dopiero od IX wieku; znalazła się m.in. w Wulgacie klementyńskiej (koniec XVI w.). W Wulgacie znajduje się wśród ksiąg prorockich.
Również w Wulgacie w Ks. Barucha znajduje się 6. rozdział – to tzw. List Jeremiasza. Jednak w Biblii Kościoła Prawosławnego i Septuagincie ów List stanowi osobną księgę. Frank Thielman w „Theology of the New Testament” zwraca uwagę, że ów list (1 Księga Barucha 6:1-72) jest „zdecydowanie nieautentyczny”.
Atanazy Wielki o obecności Ks. Barucha w Kanonie
Atanazy Wielki (ok. 295 – 373 r.) w swoim Liście Świątecznym 39 (367 r.) pisał tak na temat kanonu:
Mamy zatem w Starym Testamencie dwadzieścia dwie księgi; gdyż, jak słyszałem, zostało przekazane, jest to liczba liter u Hebrajczyków; ich kolejność i nazwy są następujące. Pierwsza to Księga Rodzaju, potem Księga Wyjścia, następnie Księga Kapłańska, po niej Liczb, a następnie Księga Powtórzonego Prawa. Po nich jest Jozue, syn Nuna, potem Sędziowie, a potem Rut. I znowu, po tych czterech księgach Królewskich, pierwsza i druga są liczone jako jedna księga, podobnie trzecia i czwarta jako jedna księga. I znowu, pierwsza i druga Kronik są liczone jako jedna księga.
I znowu Ezdrasz, pierwsza i druga to podobnie jedna księga. Po nich jest Księga Psalmów, potem Księga Przysłów, następnie Księga Koheleta i Pieśń nad Pieśniami. Za nim następuje Hiob, potem Prorocy, dwunastu uznanych za jedną księgę. Następnie Izajasz, jedna księga, potem Jeremiasz z Baruchem, Lamentacje i list, jedna księga; potem Ezechiel i Daniel, każda to jedna księga. Tak dotąd one stanowią Stary Testament.
Zwróćmy uwagę, że IV-wieczny ojciec Kościoła uznawał Ks. Barucha za wchodzącą w skład kanonu, ale nie wyliczył Ks. Estery.
Wątki teologiczne
Demony jako bogowie pogan
W 1 Księdze Barucha 4:7 czytamy:
Albowiem pobudziliście do gniewu waszego Stworzyciela, składając ofiary demonom, a nie Bogu (B. Poznańska)
Jest to zgodne z teologią biblijną, gdzie „demony” (w Septuagincie) to bogowie pogan, czyli martwe posągi (porównaj: Księga Powtórzonego Prawa 32:17; Psalm 106:37; Księga Izajasza 65:3)
Izrael jako kraj „płynący mlekiem i miodem”
W 1 Księdze Barucha 1:20 czytamy:
Dlatego przywarło do nas zło i przekleństwo, jakie Pan [nam] zapowiedział przez swego sługę Mojżesza, w on dzień, w który wyprowadził naszych ojców z ziemi egipskiej, aby nam dać ziemię płynącą mlekiem i miodem, jak to jest jeszcze i dziś
Podobny opis to stały motyw tekstów biblijnych (porównaj: Księga Wyjścia 3:8; Księga Wyjścia 13:5; Księga Kapłańska 20:24; Księga Liczb 14:8; Księga Powtórzonego Prawa 6:3; Księga Powtórzonego Prawa 26:9; Księga Jozuego 5:6; Księga Jeremiasza 11:5).
Wspomniany w wersecie tytuł „sługa [Boga]” zostaje zastosowany również do proroków (1 Księga Barucha 2:20).
Cudowna interwencja Boga w historii Izraelitów
W 1 Księdze Barucha 2:10 czytamy:
A teraz, Panie, Boże Izraela, któryś wyprowadził swój lud z ziemi egipskiej potężną ręką, przez znaki i cuda, z wielką mocą i wyciągniętym ramieniem, i [przez to] ustanowiłeś sobie Imię aż po dzień dzisiejszy
Motyw aktywnego udziału Boga w historii ludu Bożego to stały element narracji biblijnej – porównaj: Księga Wyjścia 7:3; Księga Powtórzonego Prawa 4:34; Księga Powtórzonego Prawa 6:22; Księga Powtórzonego Prawa 7:19; Księga Powtórzonego Prawa 29:2; Księga Jeremiasza 32:20f.; Psalm 78:43; Psalm 105:27; Psalm 135:9; Księga Nehemiasza 9:10; a także Księga Mądrości 10:16.
Personifikacja gwiazd
W 1 Księdze Barucha 3:34 czytamy:
Gwiazdy świecą na swych posterunkach i radują się!
Język personifikacji przypomina podobny zabieg stylistyczny z Biblii, np. Sędziów 5:20, Psalm 148:3.
Pokój Boży na wieki
W 1 Księdze Barucha 3:13 czytamy:
Gdybyś był postępował drogą Bożą, mieszkałbyś w pokoju na wieki.
Przypomina to zapowiedź z Ks. Izajasza 9:7:
Rozmnożone będzie państwo jego, a pokoju nie będzie końca: na stolicy Dawidowej i na królestwie jego siedzieć będzie: aby je utwierdził i umocnił w sądzie i w sprawiedliwości, odtąd i aż na wieki (Izajasza 9:7; Biblia Wujka)
1 Barucha a Ks. Jeremiasza
W Barucha 6:2 czytamy:
A kiedy wejdziecie do Babilonu, będziecie tam musieli pozostać przez wiele lat i przez długi czas, aż do siedmiu pokoleń; potem jednak wyprowadzę was stamtąd w pokoju. (P. Ekum.)
Tymczasem prorok Jeremiasz zapowiadał:
Bo tak mówi Jahwe: „Skoro upłynie dla Babilonu siedemdziesiąt lat, ujmę się za wami i wypełnię wobec was swoją pomyślną zapowiedź, że sprowadzę was z powrotem na to miejsce. (Jeremiasza 29:10)
Okres czasu u Barucha wydłuża się: zamiast siedemdziesięciu lat, wygnanie ma trwać „wiele lat” i „długi czas”, aż do „siedmiu pokoleń„.
Księga Barucha: tłumaczenie
Bibliografia
- The New International Dictionary of New Testament Theology
