Czy Bóg posługuje się zarazą czy pogańskim bóstwem? Księga Habakuka 3:5 [komentarze]

Księga Habakuka 3:5: komentarze

Reszaf i El, czyli echa pogańskich mitów

W drugim paralelnym wierszu pojawia się hebrajskie słowo רֶשֶׁף (reszef). Tłumaczenie w polskich przekładach znacznie się różni: z jednej strony autorzy szukają paralelizmu dla דֶּבֶר (dewer) z pierwszego wiersza, czyli dla "zarazy". Stąd: zaraza, mór, pomór, pomór śmiertelny. Z drugiej strony jednak słowu bliżej do znaczenia oddanego przez część przekładów, np.: węgle pałające i płonące węgle. Część Biblii znalazła kompromis i czytamy o gorączce, która jest śmiertelna lub trawiąca.

Jednak jak odnotowuje John Day ¹, w tekście można dostrzec echa znajomych starożytnym słuchaczom mitów. W literaturze kananejskiej bóg Reszaf walczy wraz z Baalem w jego bitwach. Ma objawiać się w błyskawicy.

W Biblii jednak jedynym prawdziwym Bogiem jest JHWH. Dlatego Jego pomocnikami nie są martwe pogańskie bożki. Bóg Izraela nie jest też poddany materii - w końcu to On ją stworzył. Dlatego posługuje się również fenomenami przyrodniczymi, aby skłonić ludy do posłuszeństwa. W Psalmie 78:48 JHWH nie posługuje się bóstwem Reszafem, ale błyskawicami (i gradem), aby ukarać naród.

Wydał gradowi ich dobytek,
a stada ich błyskawicom (Psalm 78:48)

Podobnie דֶּבֶר (dewer) z poprzedzającego wiersza może odnosić się do teonimu pogańskiego bóstwa. Odkrycia w Ebli wskazują, że cały wiersz z Habakuka 3:5 przypomina pochód boga El na wojnę z Jamem (bóg wód). Ale dla odbiorcy hebrajskiego komunikat był jasny: bogowie czczeni przez pogańskie narody są niczym przy ich Bogu. "Dewer" w innych miejscach nie budzących kontrowersji oznacza po prostu "zaraza" (porównaj np. Wyjścia 9:15).

Polemiczny, ale również sugestywny i żywy język Biblii to jej cecha charakterystyczna.