Pius IX i wolność myślenia: „Jeśli ktoś miałby sądzić inaczej, niż my zawyrokowaliśmy…”

Pius IX i wolność myślenia:  Jeśliby ktoś inaczej, miał sądzić, niż My o tym zawyrokowaliśmy

8 grudnia 1854 Pius IX ogłosił konstytucję apostolską Ineffabilis Deus (pol. Niewysłowiony Bóg), w której uznał dogmat „o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny”. Oprócz sformułowanego dogmatu w dokumencie znalazły się takie słowa:

Z tego powodu jeśliby ktoś inaczej, Boże uchowaj, miał sądzić, niż My o tym zawyrokowaliśmy, niechże pozna i na przyszłość o tym wie, że sam na siebie wydał wyrok potępienia, że stał się rozbitkiem w sprawach wiary i odpadł od jedności z Kościołem, a nadto przez sam ten fakt ściągnął na siebie kary prawem przewidziane, jeżeli błędną swoją myśl przekazuje innym w słowie, piśmie albo jakimś innym sposobem to uzewnętrznia. [źródło]

Fr. Gregory Hesse zauważył, że stwierdzenie, że sankcja dotycząca myślenia inaczej, niż stanowi Kościół, jest pogwałceniem tego, co sam Kościół uznał za swe prawo. Stanowi to mianowicie zaprzeczenie XXIX sesji Soboru Trydenckiego, gdzie czytamy:

„ponieważ Kościół, […] nie sądzi tego, co jest ukryte”

Kościół może jedynie osądzać zewnętrzne uczynki takiej osoby. Tymczasem Pius IX, oprócz objęcia sankcjami rozpowszechniania nieprawomyślnych idei, już samo pomyślenie niezgodne z doktryną uważał za wystarczające do ściągnięcia na siebie wyroku potępienia.