Pierwsi chrześcijanie a służba wojskowa

Zgodnie z przykazaniem o miłowaniu nieprzyjaciół, pierwsi chrześcijanie odmawiali pełnienia służby wojskowej. Jednak wraz z rozwojem religii, coraz bardziej odstępowano od nakazu Jezusa. Zdecydowany przełom nastąpił w momencie, gdy chrześcijaństwo stało się religią państwową, a duchowi przewodnicy próbowali w swoich pismach usprawiedliwić pójście na tak radykalne ustępstwo. G.H.C. MacGregor w swojej książce „The New Testament Basis of Pacifism” zarysował, jak do tego doszło. Oto fragment:

Pacyfizm w pierwszych wiekach

Po pierwsze, do mniej więcej końca ostatnich 25 lat II wieku [175 n.e.] postawa Kościoła była całkiem konsekwentnie pacyfistyczna. Wniosek Harnacka ¹ jest następujący: żaden chrześcijanin po chrzcie nie zostawał żołnierzem, przynajmniej do czasów Marka Aureliusza, czyli około 170 r. n.e.

Po tym czasie oznaki kompromisu stają się coraz bardziej widoczne, ale świadectwa pacyfizmu pojawiają się aż do IV wieku. Arystydes, Justyn Męczennik, Tacjan w II wieku, Tertulian, Orygenes, Cyprian, Hipolit w III w., Laktancjusz w IV w. – wszyscy wypowiadają się o wojnie jako zorganizowanym grzechu i zaprzeczeniu drogi Jezusa. W „Kanonach Hipolita” jest powiedziane, że żołnierz, który wyznaje, że jest nawróconym chrześcijaninem, ma zostać wykluczony z udziału w sakramencie, dopóki nie odpokutuje za przelaną krew.
[…] owi pisarze jako powód potępienia służby wojskowej podają sprzeciw na gruncie chrześcijańsko-pacyfistycznym – wojna jest antytezą chrześcijaństwa: „Broń we krwi jest porzucana, aby mogła była przepasana broń pokoju”.

Ustępstwa chrześcijaństwa jako religii państwowej

[…] Jest zaskakujące, że teologia ortodoksyjna jest wciąż tak ślepa na świadectwo pierwotnego chrześcijaństwa i pozostaje nierozerwalnie związana z tradycyjnym dogmatem kościoła i państwa, który powoli rozwijał się od początku IV wieku. Kluczowa bowiem zmiana w stosunku Kościoła w stosunku do żądań Cezara rozpoczęła się naturalnie po nawróceniu cesarza Konstantyna na chrześcijaństwo w 312 r. Wiara została teraz wywyższona czy raczej zredukowana do miana religii państwowej, chrześcijanie w naturalny sposób zaczęli zwracać się do państwa o opiekę, a w zamian coraz bardziej przystawali na żądania Cezara nawet tam, gdzie mogłoby się wydawać, że naruszają etykę Nowego Testamentu.

[…] To Atanazy, „ojciec ortodoksji”, był jednym z pierwszych, którzy oficjalnie przypieczętowali podporządkowanie się żądaniom państwa, które w rzeczywistości pociągają za sobą podwójną moralność; i ponownie kwestia wojny jest testem: „Morderstwo nie jest dozwolone”, pisze, „ale zabijanie przeciwnika na wojnie jest zarówno zgodne z prawem, jak i godne pochwały” (List do Ammoniusza).

Augustyn również zdecydowanie broni prawa państwa do wymagania od chrześcijan pełnienia służby na wojnie, która dla niego jawi się jako zapewniający porządek środek przeciw złoczyńcom. Można niemal usłyszeć usprawiedliwienie jakby współczesnego dyktatora agresywnej wojny „cywilizacyjnej”: „Ten, kto jest pozbawiony [prawa do] wolności, ponieważ nadużywa jej, czyniąc zło, zostaje pokonany w jego własnej grze”.

G.H.C. Mac Gregor, The New Testament Basis of Pacifism, s. 88-90

Kim był G.H.C. Mac Gregor?

George Hogarth Carnaby (znany jako Garth) MacGregor (1892-1963) był profesorem Divinity and Biblical Criticism w latach 1933-1963.

Jako absolwent Gonville i Caius Colleges w Cambridge, MacGregor przygotowywał się do służby w New College w Edynburgu, a następnie ukończył Uniwersytet Dlitt w 1929 roku. Został pastorem w Bridge of Allan, a następnie w kościele St John’s-Renfield w Glasgow, zanim został wykładowcą na uniwersytecie w 1928 i profesorem Egzegezy Nowego Testamentu w Hartford Theological Seminary w Connecticut od 1929 aż do momentu, gdy został zatrudniony na katedrze Glasgow w 1933.

MacGregor był znanym badaczem Nowego Testamentu i zadeklarowanym pacyfistą, łącząc swoje dwie pasje w swojej książce The New Testament Basis of Pacifism (1937). W 1960 roku został wybrany prezesem Studiorum Novi Testamenti Societas (źr. Uniwersytet Glasgow).