Gwiazda Morza – Stella Maris = Maria?

Stella Maris kojarzy się głównie z głośną aferą związaną z działalnością Wydawnictwa Archidiecezji Gdańskiej „Stella Maris” Sp. z o.o., w tym z bezprawnym pozyskiwaniem zwrotu podatku od Skarbu Państwa przez jej pracowników i członków zarządu. Jednak sama nazwa to tytuł nadany Marii, matce Jezusa – ,,Najświętsza Maria Panna Gwiazda Morza”. Nie każdy jednak wie, że wziął się on m.in. z błędu skryby.

Imię Marii w języku hebrajskim brzmi Miriam (מרים). W judeo-aramejskim jego brzmienie ulega przekształceniu do Mariam. To po tę formę sięgnął Euzebiusz (rzymski biskup w IV wieku), który interpretował ,,mar”(מר) jako rzadkie biblijne słowo oznaczające ,,kroplę” (porównaj Izajasza 40:15), natomiast ,,jam”(ים) jako ,,morze”. Skąd z kropli morskiej powstała ,,gwiazda morza”?

Hieronim ze Strydonu przetłumaczył nazwę na łacinę jako ,,stilla maris”, gdzie pierwszy człon oznaczał ,,kroplę”. Tymczasem w pewnym momencie kopista zmienił ,,i” na ,,e” i z kropli (,,stilla”) powstała gwiazda (,,stella”).

Pomyłka została podbudowana teologicznie. Pius XII w encyklice Doctor Mellifluus, opublikowanej 24 maja 1953, cytował św. Bernarda z Clarivaux, pisząc:

Nazywana jest Gwiazdą Morza i bardzo dobrze to do Matki Dziewicy pasuje. Ona bowiem najtrafniej może być przyrównana do świecącego ciała niebieskiego – jako że tak jak ono wysyła promień, samo przy tym nie ulegając zepsuciu, tak i Dziewica zrodziła Syna bez skażenia siebie.

Stąd też obecne w katolickiej teologii skojarzenie imienia Maryi z nazwą Gwiazdy Polarnej (Stella Maris), położonej w pobliżu północnego bieguna geograficznego i używanej z tego powodu jako punkt orientacyjny w astronawigacji i nawigacji morskiej.

Papież Jan Paweł II w swym liście apostolskim motu proprio o Duszpasterstwie Ludzi Morza pisał:

Ludzie morza od dawna nazywają imieniem Stella Maris Tę, w której opiekę zawsze ufali – Maryję Pannę. Jej Syn Jezus Chrystus zawsze towarzyszył swoim uczniom w przeprawach łodzią, pomagał im w trudach codziennej pracy i uspokajał burze. Także Kościół towarzyszy ludziom morza i troszczy się o potrzeby duchowe tych, którzy przez życie i pracę związani są z morzem

Podobnie Benedykt XVI w encyklice ,,Spe salvi” przywołał określenie Marii:

W hymnie z VIII/IX wieku, a więc sprzed ponad tysiąca lat, Kościół pozdrawia Maryję, Matkę Boga, jako « Gwiazdę Morza »: Ave maris stella. Życie ludzkie jest drogą. Do jakiego celu? Jak odnaleźć do niego szlak? Życie jest niczym żegluga po morzu historii, często w ciemnościach i burzy, w której wyglądamy gwiazd wskazujących nam kurs

Benedykt XVI nawiązywał do karmelitańskiej antyfony:

Kwiecie Karmelu,
Płodna Winnico,
Ozdobo niebios,
Matko – Dziewico,
O Najwybrańsza!
Matko łagodna, Czysta i wierna,
Dzieciom Karmelu bądź miłosierna,
O Gwiazdo Morza.

Tym samym pomyłka przy przepisywaniu transliteracji z języka hebrajskiego spowodowała, że matka Jezusa zyskała tytuł, który przypisywany był egipskiej bogini Izydzie.

W samej Biblii to Jezus Chrystus jest kojarzony z symboliką gwiazdy:

Ja, Jezus, posłałem mojego anioła, aby wam świadczył o tym w kościołach. Ja jestem korzeniem i potomkiem Dawida, jasną gwiazdą poranną (Objawienia 22:16)

źródło: Wikipedia / własne

Zobacz także: Maria i Hanna – podobieństwo między ich słowami skierowanymi do Boga

Tagi