Księga Ozeasza 5:14 [komentarze]. Wola Boga wykonywana przez ludzi

Księga Ozeasza 5:14

Biblia Warszawska: Bo Ja wystąpię przeciw Efraimowi jak lew, a przeciw domowi Judy jak lwię; Ja sam rozszarpię i odejdę, Ja porwę i nikt ich nie wyratuje.
Biblia Paulistów: Bo Ja jestem jak lew dla Efraima i jak młody lew dla domu Judy. Ja sam rozszarpię i odejdę, uniosę zdobycz i nikt Mi jej nie wyrwie.

Księga Ozeasza 5:14 [komentarze]: komentarz

„Bo Ja wystąpię przeciw Efraimowi jak lew…”

W Nowym Testamencie pojawiają się wersety, które pierwotnie w Biblii hebrajskiej odnoszone były do Boga Izraela, jednak przez autorów NT zostają przypisane Mesjaszowi. Jeden z najbardziej znanych przykładów to List do Rzymian 10:13 i słowa o Chrystusie:

Albowiem każdy, kto wezwie imienia Pańskiego, będzie zbawiony (B. Tysiąclecia)

Jest to cytat z Ks. Joela 3:5, który brzmi:

Każdy jednak, kto wzywać będzie Imienia Jahwe, będzie wybawiony, bo na górze Syjon i w Jeruzalem będzie ocalenie (B. Poznańska)

Odkładając na bok spory, czy w L. do Rzymian Panem, którego imię ma być wzywane, jest Jezus czy JHWH i przyjmując tę pierwszą możliwość, nie stajemy w jednym rzędzie z tymi, którzy zgadzają się na modalistyczną koncepcję Boga (a więc, jak błędnie utrzymują zwolennicy takiej tezy, Jezus Chrystus to Bóg JHWH ze Starego Testamentu). Otóż znaną praktyką w judaizmie okresu II świątyni było wykorzystywanie tekstów, pierwotnie odnoszących się do Boga, w odniesieniu do ludzi.

J. R. Daniel Kirk w swojej książce „A Man Attested by God” pisze o tej tendencji, cytując fragment zwojów znad Morza Martwego, oznaczonych jako 4Q167 (fragment 2,2′ tłumaczenie z angielskiego red.):

Bo ja będę jako lew dla Efraima [i jak lwiątko dla Domu Judy. Jego interpretacja dotyczy ostatniego kapłana, który wyciągnie swą rękę, aby uderzyć Efraima.

Widzimy więc, że komentator żydowski wykorzystuje fragment Ozeasza 5, gdzie „lwem dla Efraima” jest JHWH. Jednak Jego rola zostaje wypełniona przez kapłana. Kirk pisze:

Jednym z takich fragmentów jest właśnie powyższy cytat z Ks. Ozeasza. Autor zwoju przedstawia ostatniego kapłana jako eschatologicznego pośrednika, który odgrywa rolę, jaką biblijny tekst zarezerwował dla samego Boga. Takie ludzkie pośrednictwo w scenariuszu eschatologicznym, w którym działania Boga są wdrażane przez ludzkich pośredników, występuje również w Zwoju Wojny (s. 143).

Tak więc niewykluczone, że również w tekstach, w których to słowa o JHWH są przypisywane Mesjaszowi, mamy do czynienia z tą samą zasadą: szaliach (posłany) przez Boga spełnia wyznaczoną przez niego rolę.

„jak lew (…) Ja sam rozszarpię”

To kolejne porównanie przy użyciu barwnego języka. Dwa wersety wcześniej czytamy o Bogu:

Stanę się jak mól dla Efraima, jak próchnica dla domu Judy.

Ozeasz cytuje w tym miejscu Psalm 50:22, który to fragment mówi:

Zrozumcie to wy, co zapominacie o Bogu, bym nie porwał, a nie byłoby komu zbawić.

W obu przypadkach zostało użyte to samo słowo טָרַף (tarap) – rozszarpać (więcej o analogiach poniżej). John Gill zauważa, że JHWH bywa często przyrównywany do lwa:

Szczególnie wtedy, kiedy trapi lub ma zamiar trapić synów ludzkich (Izajasza 38:13; Ozeasza 13:7-8)

Ja sam rozszarpię i odejdę

Należy zwrócić uwagę, że to jeden z niezliczonych fragmentów Biblii, który przedstawia Boga jako przeciwnika swego ludu. Nie jest nim szatan czy diabeł, które to postaci zajmują tak eksponowane miejsce w teologii nominalnego chrześcijaństwa, ale sam JHWH, który pamięta o przymierzu zawartym ze swoim ludem. W publikacji „Coffman Commentaries on the Bible” autor zauważa:

Prawdziwym wrogiem ludu wybranego jest ich Bóg, którego cześć naruszyli którego przymierze z nimi samowolnie zerwali

W jaki sposób Bóg rozszarpie Izraela? Ponownie wykonają to Jego ludzcy pośrednicy. Wrogie narody wypełnią wolę Boga. Tak jak pisał prorok Jeremiasz:

Izrael był kiedyś zbłąkaną owieczką na której życie lwy ciągle czyhały.
Najprzód rozszarpał ją król asyryjski, na koniec zaś Nabuchodonozor, babiloński władca, połamał jej wszystkie kości. (Jeremiasza 50:17)

Zgodne jest to z warunkami samego przymierza, na które lud Izraela odpowiedział gremialnie „Amen” (porównaj Powtórzonego Prawa 27 i Powtórzonego Prawa 28).

Sprowadzę na was miecz, który wywrze zemstę za [złamane] Przymierze.
Gdy schronicie się do miast, ześlę na was zarazę i będziecie wydani w moc wroga (Kapłańska 26:25)

To Bóg jest tym, który karze Izraela.

Patrzcie teraz, że Ja jestem, Ja jeden, i nie ma ze Mną żadnego boga.
Ja zabijam i Ja sam ożywiam, Ja ranię i Ja sam uzdrawiam, że nikt z mojej ręki nie uwalnia (Powtórzonego Prawa 32:39)

Ja wystąpię (…) Ja sam

Komentatorzy zauważają, że w hebrajskim mamy do czynienia z ciekawą sytuacją: na wyrażenie „ja” autor wykorzystuje dwóch różnych słów: אָנֹכִ֤י (anochi) oraz אֲנִ֨י (ani). Pierwsza z form uchodzi za wczesną, a druga za późniejszą. Ian Young w „Biblical Hebrew. Studies in Chronology and Typology” podaje 14 miejsc, gdzie oba słowa występują obok siebie w jednym wersecie: Wyjścia 7:17; Sędziów 19:18; 1 Samuela 4:16; 2 Samuela 3:13; 2 Samuela 20:17; Izajasza 43:12; Izajasza 45:12; Jeremiasza 24:7; Jeremiasza 25:29; Jonasza 1:9; Hioba 13:2; Hioba 33:9; Nehemiasza 1:6. Autor jest zdania, że nie chodzi tutaj o chirologię, ale o kwestie literackie takie jak np. emfaza czy rytm, czy też praktyki skrybów.

Ozeasza 5:15 vs Powtórzonego Prawa 32:39 vs Psalm 50:22

Wcześniej wspominaliśmy o cytacie Ozeasza z Psalmu. To nie jedyna analogia. Np. wyrażenie „nikt ich nie wyratuje” jest identyczne z tym użytym w Palmie 50:22 i bardzo podobne do tego z Powtórzonego Prawa 32:39 („nikt nie wyrwie z mej ręki”). O słowie „szarpać” wspominaliśmy powyżej. Wraz z innymi nawiązaniami na poziomie języka autor dochodzi do wniosku, że werset jest oparty właśnie na Powtórzego Prawa 32:39 i Psalmie 50:22.

Wyraźny związek tematyczny między fragmentami jest taki, że to JHWH bezpośrednio osądza i dokonuje zniszczenia i od którego nikt nie może uratować.

– pisze Derek Drummond Bass w swojej pracy poświęconej analizie podobieństw między Ks. Ozeasza a innymi.

„nikt nie wyratuje”

W tekście masoreckim wyrażenie występuje 10 razy: Sędziów 18:28; 2 Samuela 14:6; Izajasza 5:29; Izajasza 42:22; Micheasza 5:7; Psalm 7:3; Psalm 50:22; Hioba 5:4; Daniela 8:4 i właśnie Ozeasza 5:14.