Testamenty Dwunastu Patriarchów – informacje i wspólne motywy z NT

Testamenty Dwunastu Patriarchów – pismo apokryficzne, napisane w języku greckim oraz (prawdopodobnie) hebrajskim, zawierające „ostatnie słowa” synów Jakuba o swoich potomków pod koniec życia (podobny kontekst: Testament Kahatu (4Q542)). Czas powstania to prawdopodobnie II wiek p.n.e., przy założeniu, że istniał pierwotny tekst w łonie judaizmu.

Obecność pism w świecie zachodnim zawdzięczamy Robertowi Grosseteste (franciszkanin, filozof i teolog), który przetłumaczył dzieło na łacinę. Wierzył on jednak, że pisma są autentycznym testamentem synów Jakuba. „Testamenty 12 Patriarchów” zawierają chrześcijańskie interpolacje, tymczasem katolicki uczony uważał je za autentyczne proroctwa powstałe przed narodzinami Chrystusa, przy okazji oskarżając Żydów, którzy mieli ukrywać pisma „ze względu na zawarte w nich proroctwa o Zbawicielu”.

Obecnie zdania są podzielone: część uczonych uważa dzieło za pismo żydowskie, które zostało zmienione w środowiskach chrześcijańskich, inni z kolei twierdzą, iż oryginalnie powstało w języku greckim, ale zostało oparte na materiale w językach semickich (wtedy utwór zyskałby swój ostateczny kształt w 2. połowie II wieku n.e., jak twierdzi Marinus de Jonge). Niewykluczone, że kolejne interpolacje pojawiały się jeszcze w III wieku n.e.

Jeszcze gorzej sytuacja przedstawia się z manuskryptami.

Marinus de Jonge i jego koledzy z Leiden doszli do wniosku, że najwcześniejszy dostępny tekst Testamentów jest niewiele młodszy niż IX wiek naszej ery. Odrzucają pogląd, że krytyka tekstu testamentów zapewnia wgląd w ich historię kompozycyjną, a tym bardziej ułatwia poszukiwanie przedchrześcijańskiej, żydowskiej formy dzieła. ¹

Testamenty Dwunastu Patriarchów: spis treści i tematyka

• Testament Rubena – przestroga przed kobietami, które mogą sprowadzić grzech nieczystości.
• Testament Symeona – przestroga przed zazdrością i cudzołóstwem.
• Testament Lewiego – zachęta do przestrzegania prawa mojżeszowego.
• Testament Judy – przestroga przed nadużywaniem wina i pogonią za bogactwem.
• Testament Issachara – zachęta do uczciwości, wstrzemięźliwości i prostoty.
• Testament Zebulona – zachęta do miłości bliźniego, zapowiedź zmartwychwstania.
• Testament Dana – przestroga przed gniewem i kłamstwem, zachęta do miłości bliźniego.
• Testament Naftaliego – zachęta do przestrzegania prawa mojżeszowego.
• Testament Gada – przestroga przed nienawiścią.
• Testament Aszera – zapowiedź grzechu i niewoli, obietnica zbawienia.
• Testament Józefa – zachęta do przebaczania i miłości bliźniego.
• Testament Beniamina – zapowiedź upadku Izraela, a następnie odbudowy Świątyni. ²

Testamenty Dwunastu Patriarchów: kontekst biblijny

Zbawieni zostaną i poganie, i Żydzi. Być może tekst stanowi późniejszą chrześcijańską interpolację. Jak zauważają autorzy „The HarperCollins Bible Dictionary”, generalnie „apokryfy i pseudoepigrafy dają świadectwo wzniesionego muru między Żydami a poganami (zobacz 2 Machabejska 14:38), chociaż wciąż można odnaleźć przejawy uniwersalizmu”.

Jak odnotowuje Net Bible, zarówno w pismach żydowskich, jak i wczesnochrześcijańskich, Kain jest wzorem tych, którzy świadomie nie wierzą; Testament Beniamina 7:5 przewiduje karę dla tych, którzy „podobni są do Kaina i w zazdrości i nienawiści do braci”.

Akcenty II-wiecznego chrześcijaństwa: rola anioła oraz personalizacja Szatana (wraz z duchami):

porównaj: Testament Dana 5:6: [Przeczytałem bowiem w Księdze Enocha, sprawiedliwego, że twoim księciem jest szatan i że wszystkie duchy niegodziwości i pychy będą spiskować, aby stale mieć udział w synach Lewiego, aby skłonić ich do grzechu przed Panem. (…)]

Inne wystąpienia „szatan”: Testament Dana 3:6 („ten duch idzie zawsze z leżącymi po prawicy szatana”); Testament Gada 4:7 („Bo duch nienawiści współdziałał z szatanem, poprzez pośpiech ducha, we wszystkim aż do śmierci człowieka”); Testament Aszera 6:4 („W końcu ludzie okazują swoją sprawiedliwość (lub nieprawość), gdy spotykają aniołów Pana i szatana”).

Inne słowo – Belial występuje ponad 30 razy (liczba nieznacznie się zmienia, w zależności od rękopisów).

Mimo personalizacji siły zła, wciąż obecny tradycyjny podział judaizmu na „dwie drogi”.

Testament Aszera 1:3-5: Synom człowieczym Bóg dał dwie drogi, dwie skłonności, dwa rodzaje działania i dwa sposoby (działania) i dwie kwestie. Dlatego wszystkie rzeczy są podwójne, jedna przeci drugiej. Bo są dwie drogi dobra i zła, a wraz z nimi dwie skłonności w naszych piersiach, rozróżniające je.

Naczelną rolę mieli sprawować przedstawiciele Judy i Lewiego (porównaj: Mesjasz sprawujący funkcję królewską i kapłańską)
Testament Symeona 7:1-2: A teraz moje dzieci, bądźcie posłuszne Lewiemu i Judzie i nie powstawajcie przeciwko tym dwóm plemionom, gdyż z nich powstanie zbawienie Boga. Bo Pan wzbudzi z Lewiego jako Arcykapłana, a z Judy jako Króla [Boga i człowieka]; On zbawi wszystkich [pogan i] ród Izraela.

Testamenty Dwunastu Patriarchów: ciekawe motywy

• wizja końca wieku wraz ze zmartwychwstaniem; Belial wrzucony w ogień na wieki
  Testament Judy 25:1-5: A potem Abraham i Izaak, i Jakub powstaną do życia (…) a Pan pobłogosławił Lewiego i Anioła Obecności (….) a wy będziecie ludem Pana i będziecie mieli jeden język; I nie będzie ducha oszustwa Beliara, bo zostanie wrzucony w ogień na wieki. A ci, którzy umarli w smutku, powstaną w radości; a ci, którzy zostaną zabici ze względu na Pana, zostaną wzbudzeni do życia (…) i cały lud będzie wielbił Pana na wieki.
• personalizacja gniewu
  Testament Dana 1:8: Oto  duch gniewu , który przekonał mnie, aby zmiażdżyć Józefa, tak jak lampart miażdży dziecko.
  Testament Dana 2:4: Bo  duch gniewu  oplata go siecią podstępu i zaślepia jego oczy i przez kłamstwo
• wspomniany Belial jest nazywany księciem oszustwa (Testament Symeona 2:7; Testament Judy 19:4), a jego siły „duchami oszustwa” (Testament Symeona 6:6; Testament Judy 14:8; Testament Judy 20:2; Testament Issachara 4:4; Testament Zebulona 9:7; Testament Aszera 6:2)
• charakterystyczne dla tekstów wczesnochrześcijańskich potępianie kobiet (Testament Rubena 5:1-6; porównaj także: Syracha 25:21-24 oraz 1 Enocha 8:1 (Synkellos)) oraz nawiązanie do mitu Enocha o „upadłych aniołach”
  Testament Rubena 5:1-6: Bo złe są kobiety, moje dzieci, ponieważ nie mając władzy ani siły nad człowiekiem, używają sztuczek zewnętrznego powabu, dzięki czemu mogą go przyciągnąć do siebie (…) Bo co więcej, o nich anioł Pański powiedział mi i uczył mnie, że kobiety są bardziej owładnięte duchem rozpusty niż mężczyźni i w swym sercu knują przeciw mężczyznom. (…) zwabiły Czuwających (Stróżów – red.), którzy byli przed Potopem, bo gdy ci nieustannie je obserwowali, pożądali ich i poczęli to w swym umyśle, bo zmienili się w postać ludzi (…)
• wystrzeganie się przed związkami z kobietami „obcych narodów” – taki związek będzie przypominał Sodomę i Gomorę.
  Testament Lewiego 9:10: strzeż się ducha rozpusty, bo ona będzie trwałą i za sprawą twojego nasienia zanieczyści święte miejsce. Weź więc sobie żonę bez skazy i nieczystości, chociaż jeszcze jesteś młody, a nie z rasy obcych narodów.
  Testament Lewiego 14:6: I z chciwości będziecie nauczać przykazań Pana (…) córki pogan pojmiecie za żony, oczyszczając je bezprawnym oczyszczeniem; a wasz związek będzie podobny do Sodomy i Gomory.
• motyw „związania” Beliala i „stąpania” po złych duchach
  Testament Lewiego 18:12: I Beliar będzie przez niego związany i da moc swoim dzieciom stąpać po złych duchach.
• „demony błędu„
  Testament Judy 23:1: Teraz mam wiele smutku, moje dzieci, z powody waszej sprośności, czarów i bałwochwalstwa, które praktykujecie przeciwko królestwu, podążając za tymi, którzy mają znajome duchy, wróżbitów i demony błędu.
• motyw abstynencji
  Testament Judy 16:3: „Ale jeśli chcecie żyć trzeźwo, nie dotykajcie w ogóle wina, abyście nie zgrzeszyli słowami zniewagi, bójkami i oszczerstwami, i łamaniem przykazań Bożych, i nie zginęli przed czasem”.

Tłumaczenia za tekstem: earlychristianwritings.com