Ewangelia Mateusza i Listy do Tesaloniczan: podobieństwa
Bernard Orchard w swojej pracy „The Order of the Synoptics” wskazuje na szereg podobieństw między Ewangelią Mateusza (oraz również dwoma pozostałymi ewangeliami synoptycznymi) a dwoma Listami do Tesaloniczan, co udowadniałoby wcześniejsze, niż się powszechnie zakłada, powstanie Ewangelii Mateusza.
Orchard pisze:
Przypadek 1 i 2 Listu do Tesaloniczan stanowi najlepszy i najbardziej wyraźny przykład adaptacji przez Pawła nauczania w zakresie eschatologii, którą znajdujemy głównie w Ew. Mateusza. Dlatego twierdzimy, że listy do Tesaloniczan zostały napisane podczas drugiej podróżny misyjnej Pawła w ciągu kilku tygodni jeden po drugim i że nie mogą być datowane na później niż A.D 51-52. Poniższy diagram wskazuje na zakres i właściwości możliwego polegania Pawła na tradycji synoptycznej w ogóle. Chociaż odniesienia do Ew. Łukasza i Marka są również podane z uwagi na uczynienie opracowania kompletnym, nikt nie przypisuje żadnej z nich bycia napisanym przed Listami do Tesaloniczan. Tak więc problem polega po prostu na zdecydowaniu, czy nauczanie greckiej Ewangelii Mateusza mogło być prawdziwym źródłem nauczania Pawła w tym przypadku.
Ewangelia Mateusza i Listy do Tesaloniczan: podobieństwa. Tabela
Ewangelia Mateusza i Listy do Tesaloniczan: podobieństwa
1 i 2 Tesaloniczan [werset] |
1 i 2 Tesaloniczan [fraza grecka] |
Ew. Mateusza |
Ew. Łukasza |
Ew. Marka |
1 Tesaloniczan 2:14-16
Czytaj treść (14) Wy bowiem, bracia, staliście się naśladowcami kościołów Bożych, które są w Judei w Chrystusie Jezusie, bo wy to samo wycierpieliście od swoich rodaków, co i oni od Żydów;
(15) Którzy zabili [αποκτειναντων] i Pana Jezusa, i swoich własnych proroków [τους προφητας] , i nas prześladowali; a nie podobają się Bogu i sprzeciwiają się wszystkim ludziom.
(16) Zabraniają nam zwiastować poganom, żeby ci nie byli zbawieni, aby zawsze dopełniali miary swoich grzechów; nadszedł bowiem na nich ostateczny gniew. |
αποκτειναντων τους προφητας i inne podobieństwa |
Mateusza 23:31-39
Czytaj treść (31) A tak sami sobie wystawiacie świadectwo, że jesteście synami tych, którzy pozabijali proroków [τους προφητας] .
(32) I wy dopełnijcie miary waszych ojców!
(33) Węże, plemię żmijowe! Jakże będziecie mogli uniknąć potępienia ognia piekielnego?
(34) Dlatego ja posyłam do was proroków [προφητας] , mędrców i uczonych w Piśmie. Niektórych z nich zabijecie [ἀποκτείνω] i ukrzyżujecie, a niektórych ubiczujecie w waszych synagogach i będziecie ich prześladować od miasta do miasta;
(35) Aby spadła na was wszelka krew sprawiedliwa przelana na ziemi, od krwi sprawiedliwego Abla aż do krwi Zachariasza, syna Barachiasza, którego zabiliście między świątynią a ołtarzem.
(36) Zaprawdę powiadam wam: Spadnie to wszystko na to pokolenie.
(37) Jeruzalem, Jeruzalem, które zabijasz proroków [ἀποκτείνω / προφητας] i kamienujesz tych, którzy są do ciebie posłani! Ile razy chciałem zgromadzić twoje dzieci, tak jak kokoszka gromadzi swe kurczęta pod skrzydła, a nie chcieliście!
(38) Oto wasz dom zostanie wam pusty.
(39) Mówię wam bowiem: Odtąd nie ujrzycie mnie, aż powiecie: Błogosławiony, który przychodzi w imieniu Pana. |
Łukasza 11:49-51
Czytaj treść (49) Dlatego też mądrość Boża powiedziała: Poślę do nich proroków [προφητας] i apostołów, a niektórych z nich będą zabijać [ἀποκτείνω] i prześladować;
(50) Aby dopominano się od tego pokolenia krwi wszystkich proroków [προφητας] , która została przelana od założenia świata;
(51) Od krwi Abla aż do krwi Zachariasza, który zginął między ołtarzem a świątynią. Doprawdy, mówię wam, dopominać się jej będą od tego pokolenia.
|
– |
1 Tesaloniczan 4:16
Czytaj treść Gdyż sam Pan z okrzykiem, z głosem archanioła i dźwiękiem trąby Bożej [σαλπιγγι θεου] zstąpi z nieba, a zmarli w Chrystusie powstaną pierwsi. |
σαλπιγγι θεου |
Mateusza 24:31
Czytaj treść Pośle on swoich aniołów z potężnym głosem trąby [σάλπιγγος] i zgromadzą jego wybranych z czterech stron świata, od jednego krańca nieba aż do drugiego. |
– |
– |
1 Tesaloniczan 4:17
Czytaj treść Potem my, którzy pozostaniemy żywi, razem z nimi będziemy porwani w obłoki, w powietrze, na spotkanie [απαντησιν] Pana, i tak zawsze będziemy z Panem. |
απαντησιν |
Mateusza 25:6
Czytaj treść O północy zaś rozległ się krzyk: Oblubieniec idzie, wyjdźcie mu na spotkanie [απαντησιν] ! |
– |
– |
1 Tesaloniczan 5:1
Czytaj treść A o czasach [περι δε των χρονων] i porach, bracia, nie potrzebujecie, aby wam pisano. |
περι δε των χρονων i inne podobieństwa |
Mateusza 24:36
Czytaj treść Lecz o tym [περι δε τῆς] dniu i godzinie nikt nie wie, nawet aniołowie niebiescy, tylko sam mój Ojciec. |
– |
Marka 13:32
Czytaj treść Lecz o tym [περι δε τῆς] dniu i godzinie nikt nie wie, ani aniołowie, którzy są w niebie, ani Syn, tylko Ojciec. |
1 Tesaloniczan 5:1
1 Tesaloniczan 5:3Czytaj treść (1) A o [περι δε] czasach i porach, bracia, nie potrzebujecie, aby wam pisano. (3) Bo gdy będą mówić [λέγωσιν] : Pokój i bezpieczeństwo – wtedy przyjdzie na nich nagła zguba, jak bóle na kobietę brzemienną, i nie ujdą. |
περι δε . . . λεγωσιν . . . αυτοις, i inne podobieństwa |
Mateusza 24:36
Mateusza 24:38Czytaj treść (36) Lecz o tym [περι δε τῆς] dniu i godzinie nikt nie wie, nawet aniołowie niebiescy, tylko sam mój Ojciec.(38) Jak bowiem za tych dni przed potopem jedli i pili, żenili się i za mąż wydawali aż do tego dnia, w którym Noe wszedł do arki; |
– |
– |
1 Tesaloniczan 5:2
Czytaj treść Sami bowiem dokładnie wiecie, że dzień Pana przyjdzie jak złodziej w nocy [κλέπτης / νυχτι] . |
κλέπτης τν νυχτι i inne podobieństwa |
Mateusza 24:42-43
Czytaj treść (42) Czuwajcie więc, ponieważ nie wiecie, o której godzinie wasz Pan przyjdzie.
(43) A to wiedzcie, że gdyby gospodarz wiedział, o jakiej porze ma przyjść złodziej [κλέπτης] , czuwałby i nie pozwoliłby włamać się do swego domu. |
Łukasza 12:39-40
Czytaj treść (39) A to wiedzcie, że gdyby gospodarz znał godzinę, o której ma przyjść złodziej [κλέπτης] , czuwałby i nie pozwoliłby włamać się do swego domu
(40) Dlatego i wy bądźcie gotowi, bo Syn Człowieczy przyjdzie o godzinie, której się nie spodziewacie. |
– |
1 Tesaloniczan 5:3
Czytaj treść Bo gdy będą mówić: Pokój i bezpieczeństwo – wtedy przyjdzie [εφισταται] na nich nagła [αιφνιδιος] zguba, jak bóle na kobietę brzemienną, i nie ujdą. |
αιφνιδιος . . . εφισταται, i inne podobieństwa |
– |
Łukasza 21:34-36
Czytaj treść (34) A strzeżcie się, aby snać nie były obciążone serca wasze obżarstwem i opilstwem i pieczołowaniem o ten żywot, a nagle [αἰφνίδιος] by na was przyszedł [ἐπιστῇ] ten dzień. [werset 34. z wydania z 1612 r.]
(35) Jak sidło bowiem przyjdzie [ἐπεισελεύσεται] na wszystkich, którzy mieszkają na powierzchni całej ziemi.
(36) Dlatego czuwajcie, modląc się w każdym czasie, abyście byli godni uniknąć tego wszystkiego, co ma nadejść, i stanąć przed Synem Człowieczym. |
– |
1 Tesaloniczan 5:6-7
Czytaj treść (6) Nie śpijmy więc jak inni, ale czuwajmy [γρηγορωμεν] i bądźmy trzeźwi.
(7) Ci bowiem, którzy śpią, w nocy śpią, a ci, którzy się upijają, w nocy się upijają [μεθυουσιν] . |
γρηγορωμεν… μεθυουσιν |
Mateusza 24:42
Mateusza 24:49Czytaj treść (42) Czuwajcie [Γρηγορεῖτε] więc, ponieważ nie wiecie, o której godzinie wasz Pan przyjdzie.(49) I zacznie bić współsługi, jeść i pić z pijakami [μεθυόντων] ; |
Łukasza 12:37
Łukasza 12:45Czytaj treść (37) Błogosławieni ci słudzy, których pan, gdy przyjdzie, zastanie czuwających [γρηγοροῦντας] . Zaprawdę powiadam wam, że się przepasze i posadzi ich za stołem, a obchodząc, będzie im usługiwał.(45) Ale jeśli ten sługa powie w swoim sercu: Mój pan zwleka ze swoim przyjściem, i zacznie bić sługi i służące, jeść, pić i upijać się [μεθύσκεσθαι] ; |
[Marka 13:35]
Czytaj treść (35) Czuwajcie [γρηγορεῖτε] więc, bo nie wiecie, kiedy pan domu przyjdzie: wieczorem czy o północy, gdy pieją koguty czy rano; |
2 Tesaloniczan 1:10
Czytaj treść Gdy [οταν] przyjdzie, aby był uwielbiony [ενδοξασθηναι] w swoich świętych i podziwiany w tym dniu przez wszystkich wierzących, ponieważ wśród was uwierzono naszemu świadectwu. |
οταν . . . ενδοξασθηναι |
Mateusza 24:30
Mateusza 25:31 i dalejCzytaj treść (30) Wówczas ukaże się na niebie znak Syna Człowieczego. Wtedy będą lamentować wszystkie ludy ziemi i ujrzą Syna Człowieczego przychodzącego na obłokach niebieskich z mocą i wielką chwałą [δόξης] .(31) Gdy [οταν] Syn Człowieczy przyjdzie w swojej chwale [δόξῃ] i wszyscy święci aniołowie z nim, wtedy zasiądzie na tronie swojej chwały. |
Łukasza 21:27
Czytaj treść Wtedy ujrzą Syna Człowieczego, przychodzącego w obłoku z mocą i wielką chwałą [δόξης] . |
[Marka 13:26-32]
Czytaj treść (26) A wtedy ujrzą Syna Człowieczego przychodzącego w obłokach z wielką mocą i chwałą [δόξης] .
(27) Wówczas pośle swoich aniołów i zgromadzi swoich wybranych z czterech stron świata, od krańca ziemi aż do krańca nieba.
(28) A od drzewa figowego uczcie się przez podobieństwo: Gdy [οταν] już jego gałąź staje się miękka i wypuszcza liście, poznajecie, że lato jest blisko
(29) Tak i wy, gdy [οταν] ujrzycie, że to się dzieje, wiedzcie, że jest blisko, u drzwi.
(30) Zaprawdę powiadam wam: Nie przeminie to pokolenie, aż się to wszystko stanie.
(31) Niebo i ziemia przeminą, ale moje słowa nie przeminą.
(32) Lecz o tym dniu i godzinie nikt nie wie, ani aniołowie, którzy są w niebie, ani Syn, tylko Ojciec. |
2 Tesaloniczan 2:1
Czytaj treść Prosimy was, bracia, przez wzgląd na przyjście naszego Pana Jezusa Chrystusa i nasze zgromadzenie się [ἐπισυναγωγῆς] przy nim; |
ἐπισυναγωγῆς |
Mateusza 24:31
Czytaj treść Pośle on swoich aniołów z potężnym głosem trąby i zgromadzą [ἐπισυνάξουσιν] jego wybranych z czterech stron świata, od jednego krańca nieba aż do drugiego.
|
– |
Marka 13:27
Czytaj treść Wówczas pośle swoich aniołów i zgromadzi [ἐπισυνάξει] swoich wybranych z czterech stron świata, od krańca ziemi aż do krańca nieba. |
2 Tesaloniczan 2:2
Czytaj treść Abyście nie tak łatwo dali się zachwiać w waszym umyśle i zatrwożyć się [μηδη θροεισθαι] ani przez ducha, ani przez mowę, ani przez list rzekomo przez nas pisany, jakoby już nadchodził dzień Chrystusa. |
μηδη θροεισθαι |
Mateusza 24:6
Czytaj treść Usłyszycie też o wojnach i pogłoski o wojnach. Uważajcie, abyście się nie trwożyli [μὴ θροεῖσθε] . Wszystko to bowiem musi się stać, ale to jeszcze nie koniec. |
– |
Marka 13:7
Czytaj treść Gdy więc usłyszycie o wojnach i pogłoski o wojnach, nie lękajcie się [μὴ θροεῖσθε] . To musi się stać, ale to jeszcze nie koniec. |
2 Tesaloniczan 2:3
Czytaj treść Niech was nikt w żaden sposób nie zwodzi [μη τις υμας εξαπατηση] . Ten dzień bowiem nie nadejdzie, dopóki najpierw nie przyjdzie odstępstwo i nie objawi się człowiek grzechu, syn zatracenia; |
μη τις υμας εξαπατηση |
Mateusza 24:4
Czytaj treść I odpowiedział im Jezus: Uważajcie, aby was ktoś nie zwiódł [μή τις ὑμᾶς πλανήσῃ] . |
[Łukasza 21:8]
Czytaj treść A on odpowiedział: Uważajcie, abyście nie zostali zwiedzeni [μὴ πλανηθῆτε] . Wielu bowiem przyjdzie pod moim imieniem i będą mówić: Ja jestem Chrystusem, oraz: Nadchodzi czas. Nie idźcie więc za nimi. |
Marka 13:5
Czytaj treść A Jezus w odpowiedzi zaczął im mówić: Uważajcie, aby was ktoś nie zwiódł [mē τις ὑμᾶς πλανήσῃ] . |
2 Tesaloniczan 2:7-10
Czytaj treść (7) Tajemnica nieprawości [της ανομιας] bowiem już działa. Tylko że ten, który teraz przeszkadza, będzie przeszkadzał, aż zostanie usunięty z drogi.
(8) Wówczas pojawi się ów niegodziwiec [ὁ ἄνομος] , którego Pan zabije duchem swoich ust i zniszczy blaskiem swego przyjścia.
(9) Niegodziwiec przyjdzie za sprawą szatana, z całą mocą, wśród znaków i fałszywych cudów;
(10) Wśród wszelkiego zwodzenia nieprawości wobec tych, którzy giną, ponieważ nie przyjęli miłości prawdy, by zostali zbawieni. |
της ανομιας i inne podobieństwa |
Mateusza 24:12
Czytaj treść A ponieważ wzmoże się nieprawość [τὴν ἀνομίαν] , miłość wielu oziębnie. |
– |
– |
2 Tesaloniczan 2:8
Czytaj treść A wtedy zostanie objawiony ten niegodziwiec, którego Pan Jezus zabije tchnieniem swoich ust i zniszczy wyraźnym objawieniem swojego przyjścia [επιφανεια της παρουσιας]. (werset zacytowany z Przekładu Dosłownego Biblii Ewangelicznej) |
επιφανεια της παρουσιας |
Mateusza 24:27
Czytaj treść Jak bowiem błyskawica pojawia się na wschodzie i jest widoczna aż na zachodzie, tak będzie z przyjściem [παρουσία] Syna Człowieczego. |
– |
– |
2 Tesaloniczan 2:9-10
Czytaj treść (9) Niegodziwiec przyjdzie za sprawą szatana, z całą mocą, wśród znaków i fałszywych cudów [τερασιν ψευδους] ;
(10) Wśród wszelkiego zwodzenia nieprawości wobec tych, którzy giną, ponieważ nie przyjęli miłości prawdy, by zostali zbawieni. |
τερασιν ψευδους i inne podobieństwa |
Mateusza 24:24
Czytaj treść Powstaną bowiem fałszywi [ψευδό] Chrystusowie i fałszywi [ψευδο] prorocy i będą czynić wielkie znaki i cuda [τέρατα] , żeby zwieść, o ile można, nawet wybranych. |
– |
Marka 13:22
Czytaj treść Powstaną bowiem fałszywi [ψευδό] Chrystusowie i fałszywi [ψευδο] prorocy i będą czynić znaki i cuda [τέρατα] , aby zwieść, o ile można, nawet wybranych. |
Uwaga: odniesienia w nawiasach wskazują na słabe lub całkowite podobieństwo, Czasami zdarza się, że Marek lub Łukasz są paralelni do Mateusza, nie będąc paralelni do Pawła, na przykład: Łukasza 17:24 = Mateusza 24:27, gdy tymczasem Mateusza 24:27 = 2 Tesaloniczan 2:8, a nie ma bezpośredniej paraleli między Łukasza 17:24 i 2 Tesaloniczan 2:8. W takich przypadkach paralela nie została podana powyżej, ponieważ zajmujemy się bezpośrednimi paralelami między Listami do Tesaloniczan a każdą z ewangelii. |
wersety biblijne poniżej zacytowane za: Uwspółcześniona Biblia Gdańska (z dwoma wyjątkami)
(Bernard Orchard in Orchard i Harold Riley, The Order of the Synoptics: Why Three Synoptic Gospels? [Macon, Ga: Mercer University Press, 1987], 119 s.
czytaj całą Ew. Mateusza 25
czytaj całą Ew. Mateusza 24
czytaj całą Ew. Mateusza 23