„Cmentarz” oczami Biblii

Słowo „cmentarz”, powszechnie kojarzone jako miejsce pochówku zmarłych, jest wspólne dla wielu języków. Po angielsku to „cemetery”, francusku „cimetière”, portugalsku „cemitério”, hiszpańsku „cementerio”, włosku „cimitero”, rumuńsku „cimitir” czy ukraińsku „цвинтар”. Co je łączy? Pochodzą od starogreckiego słowa „κοιμητήριον” (koimeterion), a z niego do europejskich języków dotarły przez łacinę (coemeterium).

Ale co to słowo tak naprawdę znaczy? Greckie „koimeterion” pochodzi od czasownika „koimaó” (κοιμάο), czyli „spać”. Kiedy Szczepan (Stefan) był kamienowany, czytamy, że „skonał” (B. Tysiąclecia), ale tak naprawdę „zasnął” (np. tak oddaje ten fragment Dziejów Apostolskich 7:60 B. Ewangeliczna – „ἐκοιμήθη” (ekoimethe) to forma tego samego czasownika).

Tak więc cmentarz to wg etymologii nie miejsce pochówku (jak chcą niektóre języki, np. niderlandzkie „begraafplaats”) lub zmarłych (np. współczesna greka i νεκροταφείο), tylko miejsce, gdzie nasi bliscy śpią.

Z Biblii wiemy, że czekają na zmartwychwstanie. Pan Jezus zapowiadał:

Nadchodzi bowiem godzina, kiedy wszyscy, co są w grobach, usłyszą głos Jego: i ci, którzy pełnili dobre czyny, pójdą na zmartwychwstanie do życia; ci, którzy pełnili złe czyny – na zmartwychwstanie do potępienia (Jana 5:28-29).

To, że na miejsce pochówku zmarłych tak naprawdę mówimy „miejsce spania”, zawdzięczamy pierwszym chrześcijanom. Alvin J. Schmidt pisze:

Chrześcijanie tak mocno wierzyli, że zmarli „śpią”, czekając na zmartwychwstanie, że każde miejsce pochówku nazywali koimeterion, słowem zapożyczonym z języka greckiego i oznaczającym miejsce snu, gdzie ludzie śpią (…) za każdym razem, gdy ludzie używają słowa „cmentarz”, używają terminu, który nawiązuje do pierwszych chrześcijan i ich wiary, że umarli tylko śpią do dnia zmartwychwstania. ¹

To wczesne chrześcijaństwo zaadoptowało to słowo, które przez Greków było najpierw używane dla domu wypoczynkowego dla przybyszów ² .