Biblijny potop – uniwersalna historia ludzkości

Jedną z pierwszych historii na kartach Biblii jest Potop. Zwykle bywa kojarzony z mitologicznymi opowieściami, jednak niewiele osób zwraca uwagę, że sama historia to odbicie zbiorowej pamięci ludzkości, która zachowała historię właśnie o potopie (ale już o innych wydarzeniach poświadczonych przez późniejszą historię nie zawsze). W przeciwieństwie do innych wydarzeń, o których mówi nowoczesna geologia, Potop na stale odcisnął się w pamięci wielu kultur.

Autorka pracy poświęconej historii starożytności, Susan Wise Bauer, pisze tak:

Historia Ziemi (tak mówią nam geolodzy) została naznaczona wielkimi katastrofami, które najwyraźniej unicestwiły całe kategorie form życia. Ale tylko jedna odbija się echem w słowach i opowieściach kilkunastu różnych ras. Nie posiadamy uniwersalnej historii, która zaczyna się: „A potem pogoda zaczęła stawać się BARDZO, BARDZO ZIMNA”. Ale w pewnym momencie żywej, przekazywanej z ust do ust pamięci rasy ludzkiej, woda zagroziła niepewnej bytności człowieka na ziemi. Historyk nie może ignorować Wielkiego Potopu; jest to coś możliwie najbliższego uniwersalnej historii, jaką posiada ludzkość. ¹

Zachowane relacje o potopie

Najsłynniejsze to bez wątpienia:
* wersja sumeryjska
* wersja z „Eposu o Atra-hasisie” (język akadyjski)
* wersja z „Eposu o Gilgameszu”
* wersja biblijna z Księgi Rodzaju 6-9

Bauer podsumowuje trzy ostatnie:

Trzy kultury, trzy historie: zbyt wiele zbiegów okoliczności odnośnie szczegółów, aby je zlekceważyć

William Ryan i Walter Pitman sugerowali wręcz, że powódź na terenie Mezopotamii była na tyle długotrwała, że „wypędziła ludzi z ich dawnej ojczyzny i zmusiła ich do znalezienia nowego miejsca do życia”. ². Uciekający zachowali za sobą pamięć o wielkiej katastrofie, którą przekazywali kolejnym pokoleniom, stąd niezatarte ślady o wydarzeniu w tak różnych częściach świata, jak Chiny (dwa podania chińskie mówiące o potopie), Korea (również co najmniej dwie wersje), Afryka (liczne ludy miały swoje własne opowieści) czy Ameryka Północna (historie przekazywane przez Indian, a ich źródłem, jak się wydaje, nie są późniejsi chrześcijańscy misjonarze).

Niektóre z nich zachowały interesujące szczegóły. Wg wersji Majów, potop przeżyło 400 synów, a uczcili to, upijając się alkoholem (por. Rodzaju 9:21: „[Noe] napił się wina, i odurzył się”). Wg Rodzaju 9:12, Bóg ustanawia tęczę na niebie znakiem przymierza, a w wersji Majów sami synowie przenoszą się do nieba…

Aztekowie odnotowali, że Potop przetrwał tylko jeden człowiek – Coxcox wraz z żoną Xochiquetzal. Co prawda, jak Noe, nie zbudował arki, ale płynął na wydrążonym pniu cyprysu i ostatecznie osiadł na górze w Colhuacan (por. Rodzaju 8:4). Para miała dzieci, ale wszystkie były nieme. Wielki duch zesłał więc gołębia (por. np. Rodzaju 8:8), który usiłował nauczyć dzieci mówić. Piętnaścioro z nich udało się i to oni są przodkami Azteków i Tolteków (historia biblijna również zawiera genealogię potomków Noego – Rodzaju 10).³