Dlaczego popularna Biblia zrezygnowała z używania imienia Bożego (JHWH)?

Istnieje kilka powodów, dla których w księgach Starego Testamentu tetragram, czyli cztery litery imienia Bożego – JHWH zastępowane są słowem Pan (często wersalikami) bądź innymi tytułami (Bóg czy Wiekuisty). W poniższym artykule zajmiemy się jednym z nich, mianowicie względami finansowymi, a także tradycją.

Ze względu na powszechność doktryny Trójcy w kościołach nominalnego chrześcijaństwa (co, nawiasem mówiąc, często prowadzi do doktryny modalizmu w rozumieniu przeciętnych wierzących) tytuł Pan kojarzy się z tytułem, który otrzymał Jezus Chrystus, wywyższony przez Boga (por. np. Filipian 2:9). Imię Boże, często zapisywane jako Jahwe (w języku polskim przekłady katolickie) lub Jehowa (Przekład Nowego Świata, ale również np. Biblia Gdańska czy niektóre przekłady anglojęzyczne), jest mało znane. Dlatego wydawcy obawiają się mniejszej popularności wydawanych przez siebie Biblii, gdyby zdecydowali się na użycie jednej z popularnych wokalizacji imienia. Pisze o tym wprost Edwin H. Palmer z ramienia popularnej anglojęzycznej Biblii – New International Version (NIV), który odpowiadał na list czytelniczki.

NIV to jeden z bestsellerów wśród Biblii. W 2013 r. podawano, że Biblia ta sprzedała się do tej pory w nakładzie 450 mln kopii. I właśnie popularność Biblii Palmer podnosił, odpowiadając na list czytelniczki, która chciała się dowiedzieć, dlaczego imię JHWH zastąpiono słowem „Pan”. Poniżej jego tłumaczenie:

Dziękuję za Twój list i zaniepokojenie faktem, że NIV nie używa imienia Jehowa w Starym Testamencie.

Oto dlaczego tego nie zrobiliśmy: masz rację, że Jehowa to wyróżniające imię Boga i najlepiej byłoby, gdybyśmy go użyli. Ale zainwestowaliśmy 21.4 mln dolarów w tłumaczenie i prostym sposobem wyrzucenia ich w błoto byłoby przetłumaczenie Psalmu 23 jako „Jahwe jest moim pasterzem”. Mówiąc wprost, tłumaczylibyśmy za darmo. Nikt nie używałby takiej Biblii. Być może ty i garstka innych. Ale chrześcijanin musi być także rozsądny i praktyczny. Jesteśmy ofiarami 350 lat tradycji Biblii Króla Jakuba.

O wiele lepiej jest sprawić, że 2 mln osób przeczyta ją – tyle kupiło ją do tej pory – i wzorować się na Biblii Króla Jakuba, niż sprzedać 2 tysiące i nie przekazać wielkiej prawdy, która znajduje się na każdej stronie Biblii, ponieważ czytelnicy są wierni tradycyjnemu tłumaczeniu, a otrzymują prawidłowe tłumaczenie – Jahwe.

Co więcej, nie wiemy, czy powinniśmy mówić „Jahu” czy „Jahwe”, czy „Jehowa”. (…)

To była ciężka decyzja i wielu z naszych tłumaczy zgadza się z Tobą.

Kopia skanu listu zarchiwizowana w serwisie Archive.org dostępna jest TUTAJ.

Jak widzimy, połączenie obawy o niską sprzedać (co z kolei ma przełożenie na opłacalność) oraz tradycja (czytelnicy – ludzie wierzący wolą słowo „Pan” i nie kojarzą Boga Biblii z imieniem JHWH) spowodowało, że jeden z popularnych przekładów angielskich imienia nie użył i tak pozostaje do dziś. Dostępna wersja NIV online w wersecie Wyjścia 3:15, gdzie Bóg oznajmia: „Tak powiesz synom Izraela: Jahwe, Bóg ojców waszych, Bóg Abrahama, Bóg Izaaka i Bóg Jakuba posłał mnie do was. To jest imię moje na wieki i to jest moje zawołanie na najdalsze pokolenia„, zmienia JHWH na LORD (PAN) i nie umieszcza brzmienia tetragramu nawet w przypisach!