Mozaika Sol w Mauzoleum M na Nekropolii Watykańskiej / domena publiczna / artykuł: Sol invictus a Boże Narodzenie. Fakty i mity
Steven Hijmans w książce „Sol The Sun in the Art and Religions of Rome” opisuje święta na cześć boga słońca – Sol. Okazuje się, że te najważniejsze wcale nie miały miejsca w grudniu, ale w sierpniu i październiku. Autor podsumowuje:
To oznacza, że na początku IV wieku, kiedy Boże Narodzenie zostało wyznaczone przez kościół na 25 grudnia, każdy, kto przeglądał kalendarz uroczystości ku czci Sol, uznałby okres od 19 do 22 października jako o wiele ważniejszy niż 25 grudnia, a także 28 sierpnia jako znacznie starsze święto. Jeśli celem było „zneutralizowanie” kultu Sol poprzez „przejęcie” jego głównego święta, 25 grudnia wydaje się najmniej prawdopodobnym wyborem.
Jednak autor przyznaje, że 25 grudnia świętowano natalis invicti. Więc może mimo wszystko chrześcijaństwo sięgnęło po tę mniej oczywistą datę, ale jednak obecną w rzymskim kalendarzu? W tej samej pracy Hijmans zwraca uwagę, że… „na podstawie obecnie dostępnych dowodów nie możemy wykluczyć możliwości, że na przykład wyścigi 30 rydwanów na cześć Słońca 25 grudnia zostały ustanowione w reakcji na chrześcijańskie roszczenie do tego, że 25 grudnia jest dniem narodzin Chrystusa”.
Zaznacza również, że „zakres, w jakim późne święta pogańskie kopiowały, włączały lub reagowały na chrześcijańskie praktyki, elementy świąt i daty zasługuje na znacznie więcej uwagi, niż temu poświęcano”. Nie ma więc dowodów na przejęcie święta „natalis invicti” przez chrześcijaństwo, natomiast istnieją przesłanki, że doszło do czegoś przeciwnego, szczególnie że, jak zauważa Hijmans, święta ku czci Sol „nie były w żaden sposób łączone ze szczególną datą astronomiczną, taka jak przesilenie lub równonoc”.
źródło: Steven Hijmans, Sol The Sun in the Art and Religions of Rome; 2009 r.; s. 591, 588
