Objawienie Boga

Imię Boga może nosić każdy, przez kogo zechce On ,,objawić się” czy ukazać. Tak więc ludzie i aniołowie, a także Jezus mogą nosić imię Boga. To istotna zasada, która otwiera dla nas tak dużą część Biblii. Szczególnie syn może nosić imię swojego ojca; wykazuje on pewne podobieńśtwa ze swoim ojcem, może mieć takie samo imię – ale nie jest on jedną i tą samą osobą, co ojciec. W ten sam sposób reprzentant firmy może mówić w imieniu firmy; może dzwonić do kogoś w interesach i powiedzieć: ,,Witam, Unilever z tej strony”; nie jest on panem Unileverem, ale posługuje się on nazwą firmy, ponieważ pracuje na jej rzecz. I tak właśnie było z Jezusem.

Aniołowie noszący imię Boga

W Wyjścia 23:20-21 czytamy, że Bóg powiedział narodowi Izraela, iż anioł będzie szedł przed nimi. „Moje imię jest w Nim” – usłyszał lud. Osobiste imię Boga to „Jahwe”. Tak więc anioł nosił imię Jahwe i mógł być dlatego nazywany ,,Jahwe” lub ,,PAN” małymi literami, tak jak słowo ,,Jahwe” jest tłumaczone w licznych polskich przekładach (dopisek tłumacza – red.). W Wyjścia 33:20 czytamy, że żąden człowiek nie może widzieć twarzy Boga i żyć, ale w Wyjścia 33:11 czytamy, że ,,I PAN rozmawiał z Mojżeszem twarzą w twarz, jak człowiek rozmawia ze swoim przyjacielem” – tj. bezpośrednio. Nie mógł być to bezpośrednio PAN, Jahwe, Sam osobiście, któy rozmawiał z Mojżeszem twarzą w twarz, ponieważ żaden człowiek nie może widzieć Samego Boga. Był to anioł, który nosił imię Boga i zrobił to; i tak czytamy o Panu rozmawiającemu twarzą w twarz z Mojżeszem, podczas gdy był to tak naprawdę anioł, który to zrobił (Dzieje 7:30, Dzieje 7:33).

Istnieje wiele innych przykładów słów ,,Bóg” i „PAN”, odnoszących się do aniołów, w odróżnieniu od Samego Boga. Jeden czytelny przykład to Rodzaju 1:26: „I Bóg (aniołowie) powiedział: stwórzmy człowieka na nasz obraz”.

Ludzie z imieniem Boga

Jeden z wersetów, który jest najbardziej pomocny w pokazaniu tego wszystkiego, to Jana 10:34-36. Tutaj Żydzi popełnili błąd, który wielu robi obecnie. Sądzili, że Jezus mówił, że jest Samym Bogiem. Jezus poprawił ich, mówiąc: „Czy w waszym Prawie nie ma zapisu: Ja mówię: Jesteście bogami? Jeśli ono nazywa bogami tych, do których zostało skierowane słowo Boże […] to dlaczego do Tego, którego Ojciec uświęcił i posłał na świat, mówicie: «Bluźnisz», bo stwierdziłem: Jestem Synem Bożym?”. Jezus mói w rzeczywistości: ,,W Starym Testamencie ludzie nazywani są ,,bogamo”; mówię, że jestem Synem Bożym; dlaczego was to tak denerwuje?” Jezus faktycznie cytuje z Psalmu 82, gdzie sędziowie Izraela są nazywani ,,bogami”.

Jak pisałem, pełne imię Boga po hebrajsku to „Jahwe Elohim” – co wskazuje na ,,Tego, który będzie objawiony w grupie potężnych”. Prawdzwie wierzący to ci, w których Bóg objawił się w ograniczonym sensie w tym życiu. Jednak w Królestwie, będą oni ,,potężnymi”, w któych PAN będzie w pełni objawiony. Wszystko to jest pięknie ukazane poprzez porównanie Izajasza 64:4 i 1 Koryntian 2:9. ,,Od wieków nie słyszano, ani ucho nie słyszało, ani oko nie widziało żadnego boga oprócz Ciebie, który pomagał tym, co Mu ufają”. Paweł cytuje to w 1 Koryntian 2:9-10: ,,Ale jak jest napisane: Czego oko nie zobaczyło i ucho nie usłyszało, i na ludzkie serce nie wstąpiło, to Bóg przygotował tym, którzy Go kochają. Nam zaś objawił to Bóg przez Ducha”. Werset w Izajasza 64 mówi, że nikt poza Bogiem nie może zrozumieć rzeczy, które On przygotował dla wierzących. Jednak 1 Koryntian 2:10 mówi, że te rzeczy został nam objawione.

Kapłani byli reprezentantami Boga, a dla człowieka ,,pojawienie się bezed Panem” faktycznie odnosiły się do stawienia przed kapłanem. Kiedy czytamy o ludziach „udający się do Boga w Betel” (1 Samuela 10:3, nie powinniśmy myśle, że Sam Bóg mieszka w domu w Betel. Mowa tu o kapłanach, Jego przedstawicielach, którzy tam byli.

Nie tylko Imię Boga było noszone przez ludzi, ale język i działania, które są charakterystyczne dla Boga, są czasami odnoszone do ludzi, którzy Go reprezentowali. Córka Faraona, która uratowała Mojżesza, jest opisywana przy użyciu tych samych terminów, którymi Bóg opisywany jest, kiedy wybawiał Swój lud Izraela „z wody”, tak jak został uratowany Mojżesz. „Zstapiła”, „widziała” cierpiące dziecko, słyszała jego płacz, ulitowała się, wyciągnęła go z wody, zaopiekowała się nim (Wyjścia 2:23-25, Wyjścia 3:7-8). Podobieństwa mają z pewnością na celuwskazania, że Bóg jest gotów objawić Się w tej pogańskiej kobiecie, by uratować swój lud. I oczywiście cała praktyczna strona idea „objawienia Boga” jest taka, że świadomie staramy się odzwierciedlać cechy Boga – ponieważ Jego Imię jest tak naprawdę podsumowaniem Jego cech i osobowości (Wyjścia 34:4-6).

Jezus i imię Boga

Nie jest zaskakujące, że Jezus jako Syn Boży i Jego najwyższe objawienie dla ludzi, powinien również nosić imię Boga. Mógł powiedzieć „Przychodzę w imieniu mojego Ojca” (Jana 5:43). Dzięki swojemu posłuszeństwu, Jezus wstąpił do nieba, a Bóg „dał mu imię, które is ponad wszelkie imię (Filipian 2:9). Tak więc dlatego właśnie czytamy, gdy Jezus w Objawienia 3:12 mówi: A na nim (wierzącym – dopisek autora) imię Boga mojego napiszę [… i moje nowe imię”. Na sądzie Jezus da nam imię Boga; będziemy wtedy nosić w pełni imię Boga. Nazywa on to imię ,,moim nowym imieniem”. Pamiętajmy, że Jezus przekazał księgę Objawienia kilka lat po swoim wstąpnieniu do nieba i po tym, kiedy otrzymał imię Boże, jak zostało to wyjaśnione w Filipian 2:9. Tak więc może nazywać imię Boga „swoim nowym imieniem”’ imieniem, które zostało mu niedawno nadane. Możemy teraz właściwie to zrozumieć. Izajasza 9:6, gdzie na temat Jezusa czytamy ” I nazywają go imieniem: Twórca przedziwnych planów, pełen mocy Bóg, Ojciec na wieki, Książę Pokoju”. Jest to proroctwo o tym, że Jezus będzie nosił wszystkie tytuły i Imię Boga – będzie całkowitym objawieniem i majnifestacją Boga dla nas. ¹ W tym sensie nazwany został „Emmanuelem”, co oznacza ,,Bó z nami”, chociaż sam osobiście nie był Bogiem. ² W ten sposób proroctwo z Joela 2 o tym, że ludzie będą wzywać imienia Jahwe, spełniło się, gdy ludzie byli chrzczeni w imię Jezusa Chrystusa (Dzieje 2:21, porównaj Dzieje 2:38). To wyjaśnia także, dlaczego przykazanie do chrztu w imię Ojca zostało wypełnione, jak wyszczególnione zostało to w opisie z Dziejów Apostolskich, przez chrzest w imię Jezusa.

Żydzi byli zaorzałymi monoteistami, jakikolwiek pomysł, że mółby istnieć inny Bóg od Boga Ojca był dla nich bluźnierczy. A jednak ich własne pisma nie mają problemu z używaniem słowa ,,Bóg” w odniesieniu do ludzi i aniołów, np. Ezdrasz, który zwróćił się anioła Uriela jak do Samego Boga (2 Ezdrasza 5:43). To właśnie idea ,,manifestacji Boga” w osobie lub Aniele, która jest tak powszechna w Biblii i która czasem w nieunkniony sposób jest używana w związku z własnym Synem Boga, Jezusem. Ale użycie takiego języka nie oznacza, że Jezus jest Samym Bogiem we własnej osobie.

Język opisujący Boga użyty w stosunku do Jezusa: trochę tła

Musimy zdać sobie sprawę ze stopnia, do jakiego ludzie na Bliskim Wschodzie w 1. wieku rozumieli posłańca jako będącego tym, który go posłał. R.J.Z. Werblowski i Geoffrey Wigoder w The Encyclopedia Of The Jewish Religion mówią o „żydowskim prawie pośrednictwa” lub „szaliach”, jako:

,,Główny punkt żydowskiego prawa posłannictwa wyrażał się twierdzeniu”: ,,posłany przez osobę człowiek jest traktowany jako ta sama osoba”. Dlatego jakikolwiek czyn wykonany przez odpowiednio wyznaczonego pełnomocnika jest uważany za wykonany zgodnie z tą zasadą”. G.R.B. Murray komentuje: ,,Ten, który posyła jest jakby ten, który go posłał […} posłaniec (Szaliach) otrzymuje tym samym autorytet i godność z uwagi na to, że nosi status tego, któy go posłał. Jest to tym bardziej godne uwagi, kiedy będziemy mieli w pamięci, że w dawnych czasach posłańcem był zazwyczaj niewolnik”. ³ Mając to na uwadze, nie jest zaskakujące, że język charakterystyczny dla Boga jest używany na temat Jego Syna i Posłańca.

Ta idea jest czasem wyrażona poprzez to, że nazwanie Jezusa ,,Synem Boga” w pewien sposób czyni Go Bogiem. Pomijając nielogiczność tego (syn nie jest tą samą osobą, co ojciec), wyrażenie „Syn Boży” jest używany stosunku do ludzi (Psalm 45:6, Psalm 82:6, Wyjścia 21:6, Wyjścia 22:8).Ludzie ze swoim sposobem myślenia w 1. wieku byli przyzwyczajeni, że soby były nazywane,,bogiem” lub określane jako boskie. Żydzi byli mocno monoteistyczni, wyczuleni na jakiekolwiek sugestie, że Jahwe nie jest jedynym Bogiem; a mimo to chętnie używali słowa ,,bóg” w stosunku do ludzi. Filon [pisarz żydowski] pisał o Mojżeszu jako ,,wyznaczonym przez Boga na boga” oraz ,,już nie człowieku, ale Bogu”. ⁴ A greccy i rzymscy władcy, zaróno lokalni jak i inni, oczywiście byli opisywani przy użyciu ,,boskiego” języka – np. Antioch Epifanes oznacza „Bóg objawiony”. Nie rozumiano tego w taki sposób, że takie ,,boskie” tytuły” czyniły tych ludzi samymi Bogami w ciele. Apolloniusz wyjaśnia, że ,,każdy człowiek, który jest uważany za dobrego, jest obdarzany tytułem ,,bóg”” (Apoloniusz z Tiany 8.4). W istocie do jakiegokolwiek bohatera, przywódcy lub Króla zwracano się jako ,,Boga”. ⁵ W Dziejach 14:11-13 oraz Dziejach 28:6 widzimy, jak łatwo człowiek w I wieku był skłonny nazwać innego człowieka ,,Bogiem”, jeśli tylko czynił cuda. Pamiętam dokładnie, jak w pierwszych latach mojej pracy misjonarskiej w Afryce byłęm nazywany „Wazungu” lub „Mazungu” przez zafascynowane dzieci, które przedtem praktycznie nie widziały białego człowieka. I pamiętam swój szok, gdy odkryłem, że ten termin oznacza zarówno ,,biały człowiek”, jak i „Bóg” (i jest często używany w tłumaczeniach Biblii na języki Środkowej i Wschodniej Afryki). Ale to jest właśnie, co miało miejsce w świecie hellenistycznym i rzymskim. Tak więc kiedy boskie określenia zostały zastosowane do Jezusa, nie ma powodu, by sądzić, że człowiek myślący w kategoriach I wieku, doszedłby do wniosku, że Jezus był Bogiem we własnej osobie, tak jak te zafascynowane dzieciaki, wołające „Wazungu! Wazungu!” na mój widok, gdy przechodziłem, na pewno nie myślały, że jestem Bogiem we własnej osobie. Mamy tutaj do czynienia z jednym z najbardziej rażących problemów, wynikających z nieczytania słowa Bożego z uwzględnieniem kontekstu, w którym byo ono mówione i spisywane. W kulturze europejskiej byłoby niesłychane czy bluźniercze, a w najlepszym przypadku nieodpowiednie nazwanie jakiegokolwiek człowieka ,,Bogiem” czy ,,Synem Boga”. Ale tak nie było w świecie I wieku. W tamtym świecie – a w kontekście tamtego świata został napisany Nowy Testament – użycie Boskiego języka w związku z osobą lub na temat Jezusa, Syna Bożego, nie sprawiało, że stawał się samym Bogiem.

Na każdym kroku musimy podkreślać, że czytamy pisma biblijne bardzo oddalone od nas kulturowo. W kulturze, w któej powstawała Biblia, było całkiem zrozumiałe noszenie przez osobę imienia jego przełożonego, bez bycia samym przełożonym osobiście. I tak było z Panem Jezusem. Oto jeden z wielu przykładów to potwierdzających: „[w 2 Ezdrasza 5:43:46]:… przedstawiciel Boga, anioł Uriel, jest pytany przez Ezdrasza, jakby był zarówno Stwórcą oraz Sędzią [którym jest jedynie Bóg]. Edrasz używa tego samego sposobu zwracania się Uriela („mj panie, mój mistrzu”), jakiego używa w bezpośredniej prośbie do Boga. Taka praktyka traktowania pośrednika tak, jakby był wysyłającym go ma najważniejsze znaczenie dla chrystologii Nowego Testamentu [czyli badaniem, kim jest Chrystus]. ⁶ Aklamacja Tomasza „Pan mój i Bóg mój” musi być rozumiana w kontekście użycia w I wieku, kiedy, jak mówi Paweł, wielu ludzi było nazywanych Panami i ,,bogami” (1 Koryntian 8:4-6. Jeśli zostaniemy zaproszeni przez naszego menedżera słowami „Chodź i spotkaj prezydenta”, nie spodziewamy się spotkać Prezydenta USA. Spodziewamy się spotkać prezydenta firmy. Słowo ,,prezydent” ma więcej niż jedno zastosowanie i byłoby nierozsądne zakładać, że w każdym przypadku odnosi się do Prezydenta USA. Tak samo jest ze słowami „Pan” i „Bóg” w ich użyciu w I wieku. Stąd też nie będący trynitarianiem Filon mógł nazwać Mojższea ,,Bogiem i królem całego narodu” (Życie Mojżesza 1.158) – i nikt nie oskarżał go o porzucenie monoteizmu! Co znamienne, w Nowym Testamencie wystęouje greckie słowo latreuo, które w szczególności odnosi się do oddawania czci Bogu. Wielbienie Jezusa, o którym jest mowa, jest zawsze na chwałę Boga i jest wyrażona tyi samymi słowami [szczególnie proskuneo] użytymi do opisu oddawania czci wierzącym (Objawienia 3:9, Daniela 2:46 w Septuagincie), królów Izraela (1 Kronik 29:20 w Septuagincie). To słowo oznacza zasadniczo „uklęknąć” i tak właśnie zostało przetłumaczone w Mateusza 9:18: ,,przyszedł pewien urzędnik, ukląkł przed Nim” (Żydowski Przekład Nowego Testamentu Davida Sterna). Septuaginta używa tego słowa bez sugerowania, że osoba, przed którą oddaje się pokłon, jest Bogiem. Dwa jasne przykłady: Jakub podniósł swe oczy i ujrzał, że Ezaw przybył […] Sam zaś wyszedł przed nich i upadł siedem razy na ziemię, aż się zbliżył do swego brata. […] Zbliżyły się tedy służące i ich dzieci i skłoniły się. […] Zbliżyła się też Lia i jej dzieci, a na końcu zbliżył się Józef i Rachela i oddali pokłon (Rodzaju 33:1-7). A następnie 2 Królewska 5:17-18: Rzekł wtedy Naaman: „Jeśli nie, to mam prośbę: niech twojemu słudze będzie wolno zabrać tyle ziemi, ile udźwignie para mułów, gdyż odtąd nie będę już składał całopaleń ani ofiar innym bogom, jak tylko PANU. Tylko to jedno niech PAN wybaczy twojemu słudze: kiedy pan mój wchodzi do świątyni Rimmona, aby oddać tam pokłon, opiera się na moim ramieniu, wtedy i ja oddaję pokłon w świątyni Rimmona. To jedno, że będę oddawał pokłon w świątyni Rimmona, niech PAN wybaczy twojemu słudze”.”