Jakie znaczenie ma liczba 153 (Ewangelia Jana 21:11)?

Ten werset z Ewangelii Jana 21:11 jest o tyle zagadkowy, że liczba 153 nastręcza wiele problemów co do jej interpretacji. Truizmem byłoby stwierdzenie, że na przestrzeni wieków wiele osób, niezależnie od siebie, badało możliwe jej znaczenie, dochodząc do różnych wniosków. Poniższy artykuł nie ma ambicji bycia antologią poszukiwań znaczenia liczby, ale spróbuje zaprezentować pewien fakt, który sam w sobie może mieć znaczenie dla wyjaśnienia istoty liczby 153, ale również pobudzić zainteresowanego czytelnika do podobnych poszukiwań.

Na początku zastrzeżenie: spekulacje numerologiczne, do których wykorzystywana jest Biblia, są autorowi obce. Autor uważa np. Kabałę i pokrewne metody interpretacji tekstu za późniejsze czasowo próby wczytywania idei do Biblii, których tam nie ma. Jednak uważne przyglądanie się manuskryptom biblijnym, takim jak np. pochodzący z początku 11. wieku Kodeks B 19a wraz z naniesionymi na niego oznaczeniami, wskazuje, że zarówno liczba liter, jak i liczba wersetów, miała istotne znaczenie dla tak skrybów, jak i autorów Biblii.

Obecnie nauka jest zgodna, że rozmaite oznaczenia były tam umieszczane często w celach statystycznych, by zweryfikować poprawność kopiowanego tekstu, jednak jak udowadnia w swej pracy „Numerical Secrets of the Bible” Casper J. Labuschagne, księgi biblijne (nie wszystkie) były komponowane przez autorów, którzy mieli na względzie liczne kombinacje liczb, które z kolei niosą istotne znaczenie teologiczne. Jedną z takich liczb jest 153.

Rodzi się pytanie, na ile liczba 153 znana z Ewangelii Jana ma związek z podobną liczbą, która ma znaczenie w Pismach Hebrajskich (Stary Testament). Zanim każdy odpowie sobie na to pytanie, przyjrzyjmy się, jak zostaje ona użyta właśnie na kartach Starego Testamentu.

Jakie znaczenie ma liczba 153: Psalm 111 i 112

Poniższe obserwacje zostały zaczerpnięte ze wspomnianej wyżej pracy Labuschagne. Zauważył on interesującą rzecz w związku z dwoma bliźniaczymi Psalmami 111 i 112, które łączy zarówno forma, jak i treść. Labuschagne dostrzega, że w przypadku kompozycji pewnych treści autorzy bez wątpienia nie tworzyli spontanicznie „strumienia świadomości”, ale z namysłem układali treść, by ta miała znaczenie teologiczne i związane z nim numeryczne. To m.in. tak zwane poematy alfabetyczne, nazwane tak z uwagi na ścisłą zależność od 22 liter hebrajskiego alfabetu. Zauważyli to tłumacze choćby Biblii Poznańskiej, Ekumenicznej, Ewangelicznej, Brzeskiej i Lubelskiej, umieszczając kolejne litery alfabetu hebrajskiego na początku wersetów (od nich zaczynają się kolejne wiersze).

Co dokładnie łączy oba Psalmy?
* Oba mają ten sam nagłówek: Hallelu-JA(h).
* Oba mają 22 wiersze podzielone na 10 wersetów (pierwsze 8 wersetów ma 2 wiersze, następnie wersety 9 i 10 mają trzy wiersze)
* Psalm 111 ma 72 słowa, a Psalm 112 77 słowa, co łącznie daje 149 słów (iloczyn 7 i 7 – liczba siedem jest istotna dla treści Biblii do tego stopnia, że mówi się często o siódemkowej stuktrze poszczególnych rozdziałów, czy wręcz całej Biblii).

Gdzie zatem 153, o której to liczbie wspominaliśmy? Kiedy dodamy cztery słowa z nagłówków Psalmów otrzymujemy 153 (9×17 – 17 to kolejna istotna teologicznie liczba). Matematycznie patrząc, 153 to suma wszystkich liczb od 1 do 17, co było zauważane przez różnych interpretatorów na przestrzeni wieków. W Ewangelii Jana łączy się z zebraniem ludzi z narodów przez uczniów Chrystusa.

Jakie znaczenie ma liczba 153: dzieci Boga

Zgodnie z zapewnieniami na kartach Biblii, mają stać się oni dziećmi (synami) Boga.

Warto rozważyć przykładowych siedem wersetów:

Jana 1:12:

Tym zaś, którzy go przyjęli, dał prawo stać się dziećmi Bożymi, tym, którzy wierzą w imię jego,

Rzymian 8-14-17

(14) „Bo ci, których Duch Boży prowadzi, są dziećmi Bożymi.
(15) Wszak nie wzięliście ducha niewoli, by znowu ulegać bojaźni, lecz wzięliście ducha synostwa, w którym wołamy: Abba, Ojcze!
(16) Ten to Duch świadczy wespół z duchem naszym, że dziećmi Bożymi jesteśmy.
(17) A jeśli dziećmi, to i dziedzicami, dziedzicami Bożymi, a współdziedzicami Chrystusa, jeśli tylko razem z nim cierpimy, abyśmy także razem z nim uwielbieni byli.”

Rzymian 9:8:

nie dzieci cielesne są dziećmi Bożymi, lecz dzieci obietnicy liczą się za potomstwo.

FIlipian 2:15:

„Abyście się stali nienagannymi i szczerymi dziećmi Bożymi bez skazy pośród rodu złego i przewrotnego, w którym świecicie jak światła na świecie,”

1 Jana 3:1:

„Patrzcie, jaką miłość okazał nam Ojciec, że zostaliśmy nazwani dziećmi Bożymi i nimi jesteśmy. Dlatego świat nas nie zna, że jego nie poznał.

Fraza „dzieci Boga” – בְּנֵי הָאֱלֹהִים (Beni haElohim), występująca w ST cztery razy, czytana zgodnie z zasadami gematrii, gdzie każdej literze odpowiada liczba, to 153:

(bet – ב =2) + (nun – נ=50) + (jod – י=10) + (hej ה=5) + (alef א=1) + (lamed ל=30) + (hej ה=5) + (jod – י=10) + (mem מ=40) = 153).

Krótka uwaga: gematria bywa kwestionowana jako metoda interpretacji tekstu biblijnego. Jako główny zarzut formułuje się jej późne zaistnienie. Jednak jak udowadnia np. Claus Schedl w swoich pracach metoda ta ma znacznie wcześniejszą tradycję, sięgającą nawet samych tekstów biblijnych. Celem tego tekstu nie jest udowadnianie tej tezy, sama zbieżność między wartością liczbową 153 a a frazą „synowie Boży” może zostać pominięta.

Żeby zdać sobie sprawę z tego, że wartości liczbowe, takie jak liczba wyrazów, wierszy czy wersetów, nie były dla autora Psalmów (a na pewno dla skrybów) obojętne, warto zwrócić uwagę, że znak „etnachta” w Psalmie 112, który oddziela części tekstu w Biblii hebrajskiej, a który został umieszczony po 44 wyrazach (11 x 4) i przed kolejnymi 33 wyrazami (11 x 3), co daje łącznie 77 wyrazów w całym Psalmie. Podobnie uporządkowaną strukturę ma podział Psalmu 112.

Oczywiście wszystkie wyliczenia należy przeprowadzić na tekście hebrajskim, ponieważ tłumaczenia na języki narodowe mogą zmienić liczbę wyrazów.

Stwierdziliśmy więc, że oba Psalmy, które są ze sobą połączone, mają łączną liczbę wyrazów 153, a ułożenie wyrazów ma charakter uporządkowany. Wspomnieliśmy również o znaczeniu 153 w gematrii dla frazy „synowie/dzieci Boże”, co stanowi treść przesłania Jezusa dla apostołów, którzy wyruszają z Dobrą Nowiną dla narodów.

Jakie znaczenie ma liczba 153: czy rzeczywiście mowa o Królestwie Bożym?

Wracając do pytania: czy Psalmy 111 i 112 łączą się również tematycznie z apostolskim wezwaniem? Każdy czytelnik rozsądzi sam, autor chciałby jedynie zasugerować kilka głównych myśli, które wypływają przy choćby pobieżnej lekturze:

* Psalm 111 i 112: „Alleluja” – słowo początkowe z obu Psalmów pojawia się cztery razy w Nowym Testamencie. To słowo oparte na Imieniu Bożym JHWH (zauważmy, że składającego się z czterech liter). Wszystkie w kluczowym fragmencie dla rozpatrywania misji zbierania Synów Bożych z narodów do Królestwa Bożego:

Objawienia 19:1:

„Potem usłyszałem jakby donośny głos licznego tłumu w niebie, który mówił: Alleluja! Zbawienie i chwała, i moc naszemu Bogu,”

Objawienia 19:3:

„I powtórnie powiedzieli: Alleluja! Jej dym unosi się na wieki wieków.”

Objawienia 19:4:

„I dwudziestu czterech Starszych i cztery Istoty żyjące upadły i oddały pokłon Bogu siedzącemu na tronie, mówiąc: Amen! Alleluja!”

Objawienia 19:6:

„I usłyszałem jakby głos licznego tłumu i jakby głos wielu wód, i jakby głos potężnych gromów, mówiący: Alleluja, bo objął królowanie Pan, nasz Bóg, Wszechmogący.”

* Psalm 111:1 – „Będę wysławiał PANA z całego serca w radzie prawych i w zgromadzeniu” – słowa o zgromadzeniu wierzących w Imię Chrystusa (Jakuba 2:2 – „Gdyby bowiem przyszedł na wasze zgromadzenie człowiek wspaniale ubrany ze złotym pierścieniem na palcu i wszedłby także biedak nędznie odziany)
* Psalm 111:1 – „zgromadzenie prawych / sprawiedliwych” – motyw sprawiedliwości i prawości powtarza się na kartach NT: „sprawiedliwy z wiary żyć będzie” to np. słowa zacytowane przez Pawła w Galacjan 3:11.
* Psalm 11:6 – Pokazał swemu ludowi potęgę dzieł swoich, gdy oddał mu posiadłość narodów – pojawia się motyw narodów, którzy mają dzięki misji apostołów uwierzyć w Boga Izraela.
* Psalm 111:9 – „Swemu ludowi zesłał odkupienie” – tym odkupieniem dla Chrystian jest Jezus Chrystus:

Rzymian 3:24:

a dostępują usprawiedliwienia darmo, z Jego łaski, przez odkupienie, które jest w Chrystusie Jezusie”

… który był posłany przez swojego Ojca. Przeczytajmy 3 wersety z Ew. Jana 17:

Jana 17:3 „A to jest życie wieczne: poznać Ciebie, jedynego, prawdziwego Boga, i Tego, którego posłałeś, Jezusa Chrystusa.”
Jana 17:8 „Bo słowa, które Mi dałeś, dałem im i oni je przyjęli i naprawdę poznali, że wyszedłem od Ciebie, i uwierzyli, że Ty Mnie posłałeś.”
Jana 17:18 „Jak Ty posłałeś Mnie na świat, tak Ja posłałem ich na świat.”

* Psalm 111:9: „ustanowił na wieki swoje przymierze” – Bo obietnice Boga trwają na wieki. O tym pisał Paweł w Liście do Rzymian 11:

Rzymian 11:26-27:

(26) I wówczas dopiero cały Izrael dostąpi zbawienia. Tak też napisano: „Z Syjonu przybędzie oswobodziciel i usunie bezbożność z Jakuba.
(27) Takie to będzie moje przymierze z nimi, kiedy zgładzę ich grzechy”.

* Psam 111:10: „Bojaźń PANA początkiem mądrości. Wszyscy, którzy w niej trwają, rozumieją dobro”
Psalm 112:1: „Szczęśliwy jest ten, kto się boi PANA, kto umiłował Jego przykazania„

Te słowa przywodzą na myśl zapewnienia Piotra:

Dzieje 10:35

ale w każdym narodzie jest Mu miły ten, kto się Go boi i czyni sprawiedliwość.

Piotr w ten sposób wyjaśnia potrzebę głoszenia Ewangelii również wśród pogan.

* Psalm 112:2: „Możne na ziemi będzie nasienie jego: naród prawych będzie błogosławiony”. Pojawia się więc wątek nasienia bądź potomstwa (w zależności od tłumaczenia). To z kolei prowadzi nas do obietnicy danej Abrahamowi, która zostaje powtórzona przez autorów Nowego Testamentu, np.

Rzymian 9:6-8:

(6) Ale nie jest tak, jakoby miało zawieść Słowo Boże. Albowiem nie wszyscy, którzy pochodzą z Izraela, są Izraelem;
(7) I nie wszyscy są dziećmi, dlatego że są potomstwem Abrahamowym, lecz jest tak: Od Izaaka zwać się będzie potomstwo twoje.
(8) To znaczy, że nie dzieci cielesne są dziećmi Bożymi, lecz dzieci obietnicy liczą się za potomstwo.

Misja apostołów jest skierowana właśnie do dzieci obietnicy.

* Psalm 112:2: „Możne na ziemi będzie nasienie jego”. Wiemy, że Królestwo Niebios zstąpi na ziemię, bo ziemia jest miejscem wyznaczonym na Królestwo (temat pójścia do Nieba i innych wierzeń nominalnego chrześcijaństwa omówimy w innym artykule). Na dowód przytoczmy najbardziej oczywiste słowa Pana, który mówił:

Mateusza 5:5:

„Szczęśliwi łagodni, albowiem odziedziczą ziemię„.

a także zapowiedź odnoszącą się już do Królestwa.

Objawienia 5:10:

I uczyniłeś ich dla Boga naszego królestwem i kapłanami, a będą królować na ziemi

* Psalm 112:10: „Pełen zawiści patrzy na to bezbożnik, zgrzyta zębami i sam w końcu ginie„

Biblia jasno mówi o losie tych, którzy nie szanują Bożego porządku. Słowa Pana Jezusa nawiązują do „zgrzytania zębów”:

Mateusza 25:30

„A nieużytecznego sługę wyrzućcie w ciemność zewnętrzną tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.”

Temat unicestwienia vs mąk piekielnych to również zagadnienie wykraczające poza ramy tego artykułu. Warto jednak zwrócić uwagę, że Psalm 112 mówi wprost, że grzesznik „sam w końcu ginie”. Liczne wersety w NT potwierdzają śmierć, a nie wieczne męki.

Zwróćmy też uwagę, że nieśmiertelność wynika z uwierzenia w Słowa Boga, przekazane nam przez Jezusa:

2 Tymoteusza 1:10:

objawienie się naszego Zbawiciela, Chrystusa Jezusa, który zniszczył śmierć, a życie i nieśmiertelność rozświetlił przez Ewangelię

Nie ma w Piśmie Świętym mowy o nieśmiertelności grzeszników. Rzymian 2:7 poucza nas, że nieśmiertelność to jest to, czego szukają ludzie:

tym, którzy przez wytrwałość w dobrych uczynkach szukają chwały, czci i nieśmiertelności

Na nich czeka nagroda: życie wieczne (Rzymian 2:7).

Zaledwie pobieżna lektura Psalmów dostarcza solidnych dowodów na to, że obydwie kompozycje odnosiły się również do tych ludzi z narodów, do których dotarło Słowo Boże i uwierzyli.

Jakie znaczenie ma liczba 153: inne przykłady

To tylko jeden przykład nauki, którą można wyprowadzić ze struktury ksiąg biblijnych, podobnie jak użycia liczby 153. Teraz krótko o dwóch kolejnych. Kiedy Mojżesz wyprawiał się, aby uwolnić lud Izraela z niewoli w Egipcie, przemówił do niego Bóg (ks. Wyjścia 4:1-17). Bóg zwraca się do Mojżesza siedem razy, a łączna liczba wyrazów to 153. Kontekst wypowiedzi może przywodzić nam na myśl wyzwolenie ludzi z duchowego Egiptu i powołania ich do godności „synów Bożych”.

Liczba 153 odgrywa również rolę przy błogosławieństwie Mojżesza w ks. Powtórzonego Prawa 33:2-25: 153 wyrazów (9×17) to pierwsza część i 119 (7×17) druga (obie części oddzielone znacznikiem w tekście przez skrybę).

Zobaczmy kilka ciekawych aluzji w Pismach Nowego Przymierza:

Powtórzonego Prawa 33:3

Wszyscy Jego święci są w Jego ręku.
U nóg Twoich oni usiedli, słowa Twoje przyjmują

Podobne sformułowanie znajdujemy w w Jana 17:8:

Słowa bowiem, które Mi powierzyłeś, im przekazałem, a oni je przyjęli i prawdziwie poznali, że od Ciebie wyszedłem, oraz uwierzyli, że Ty Mnie posłałeś.

Porównajmy też Jana 17:6:

(6) Objawiłem imię Twoje ludziom, których Mi dałeś ze świata. Twoimi byli i Ty Mi ich dałeś, a oni zachowali słowo Twoje.

Powtórzonego Prawa 33:9:

słowa Twego strzegli, przymierze Twoje zachowali

Powtórzonego Prawa 33:7 i słowa:

„To powiedział do Judy: Usłysz, Panie, głos Judy, doprowadź go do jego ludu„

przywodzą nam łączność Pana Jezusa (z plemienia Judy) i ludu, który „nabył własną krwią” (Dzieje 20:28).

Czy takie powiązania w strukturze tekstów hebrajskich a liczbą 153, która jest wspomniana w Ew. Jana, są przekonywujące? Osąd zostawiamy czytelnikowi. Jednak o ile Pismo Święte nie wymaga znajomości specjalnych kodów, by poznać jego treść, to świadomość struktur, takich jak chiazmy czy stosowanie liczb do nadania pewnych form kompozycyjnych, umożliwia uważnemu czytelnikowi skupić się na treściach, które były ważne dla Autora Biblii, a które za ich sprawą chciał podkreślić.

Inną liczbą, która ma znaczenie dla autorów Biblii, jest niemal identyczna co 153 – liczba 154, ale o tym napiszemy w innym artykule.