W jakim języku mówił Pan Jezus?

Co jakiś czas powraca pytanie: „W jakim języku mówił Pan Jezus?”. Ma to zasadnicze znaczenie, kiedy interpretujemy teksty Nowego Testamentu, próbując dociec, co tak naprawdę powiedział nasz Mistrz. Czy wypowiadając dane słowa myślał po aramejsku czy po hebrajsku, a może wyjątkowo posłużył się greką?

W poniższym artykule zaprezentujemy liczne dowody przedstawiane zarówno przez zwolenników języka aramejskiego jako tego, którym w przeważającej większości fragmentów Nowego Testamentu miał się posłużyć Jeszua, ale także hebrajskiego, którego rola w I wieku n.e. została mocno uwydatniona dzięki znalezieniu zwojów znad Morza Martwego. Zwrócimy też uwagę na pewne fragmenty, w których znajomość greki przez Pana Jezusa (bądź redagującego jego wypowiedź autora Ewangelii) wydaje się być niekwestionowana.

W jakim języku mówił Pan Jezus: Chrystus mówił po hebrajsku

Na początek głos profesora Davida Flussera, który jest zwolennikiem tezy, że Pan Jezus mówił w przeważającej większości po hebrajsku. W pracy „Jewish Sources in Early Christianity” (s. 11-12; Adama Books) napisał:

Językami, którymi posługiwali się Żydzi w tamtym okresie (za czasów Jezusa – red.) były hebrajski, aramejski i do pewnego stopnia grecki. Do niedawna, wielu uczonych wierzyło, że językiem, którymi posługiwali się uczniowie Jezusa, był aramejski. Jest możliwe, że Jezus od czasu do czasu posługiwał się językiem aramejskim. Ale w tamtym okresie hebrajski był zarówno językiem codziennym, jak i językiem badających pisma. Ewangelia Marka zawiera kilka aramejskich słów i to właśnie zmyliło uczonych.

Obecnie po odkryciu hebrajskiej wersji Księgi Syracha (Eklezjastyka), zwojów znad Morza Martwego i listów Bar Kochby, a także w świetle dogłębniejszych badań języka żydowskich mędrców, przyjmuje się, że większość ludzi posługiwała się biegle językiem hebrajskim. Pięcioksiąg został przetłumaczony na aramejski, aby mogły skorzystać niższe warstwy ludności. Z drugiej strony przypowieści literatury rabinicznej były wygłaszane po hebrajsku e wszystkich okresach. Dlatego nie istnieją podstawy, że Jezus nie mówił po hebrajsku; a kiedy czytamy że Paweł mówił po hebrajsku (Dzieje 21:40), powinniśmy zaakceptować ten fakt.

Zobacz także: Ostatnia Wieczerza widziana z hebrajskiej perspektywy

Kwestia języka mówionego jest szczególnie istotna dla zrozumienia doktryn Jezusa. Istnieją wypowiedzi Jezusa, które można przełożyć zarówno na hebrajski, jak i na aramejski; ale są takie, które można przetłumaczyć jedynie na hebrajski, a żadnej z nich nie można oddać jedynie po aramejsku. W ten sposób można wykazać hebrajskie pochodzenie Ewangelii – tłumacząc je ponownie na hebrajski. Wydaje się, że najwcześniejsze dokumenty odnoszące się do Jezusa to dzieła w formie pisanej, spisane przez jego uczniów po jego śmierci. Ich językiem był wczesny język hebrajski rabiniczny z mocnym zabarwieniem biblijnego hebrajskiego.