Zmartwychwstanie w Starym Testamencie

Zmartwychwstanie w Starym Testamencie

Stary Testament zawiera kilka czytelnych opisów zmartwychwstania oraz wiele opisów, które mogą na nie wskazywać.

Cuda zmartwychwzbudzenia

  • Eliasz przywraca życie synowi wdowy z Sarepty (1 Królewska 17:22: „I PAN wysłuchał głosu Eliasza. Dusza dziecka wróciła do niego i ożyło”)
  • Elizeusz przywraca do życia syna Szunamitki (2 Królewska 4:35: „Potem wyszedł od niego, przechadzał się po domu tam i z powrotem, po czym wstąpił do pokoju i położył się na nim. Wtedy chłopiec kichnął siedem razy i otworzył oczy„)

Proroctwo o zmartwychwstaniu u Daniela

Daniela 12:2-3

(2) A wielu z tych, którzy śpią w prochu ziemi, obudzi się, jedni do życia wiecznego, a drudzy ku hańbie i wiecznej pogardzie.
(3) Ci, którzy są mądrzy, będą świecić jak blask firmamentu, a ci, którzy przyprowadzili wielu do sprawiedliwości – jak gwiazdy na wieki wieków.

Zapowiedź zmartwychwstania u Izajasza

Izajasza 26:19

 Twoi umarli ożyją, wraz z moim trupem powstaną.
Ocućcie się i śpiewajcie, wy, którzy spoczywacie w prochu! Twoja rosa bowiem będzie jak rosa na ziołach, a ziemia wyda umarłych.

Zapowiedź zmartwychwstania u Hioba

Hioba 33:24-30

(24) Wtedy zlituje się nad nim i powie: Wybaw go od zejścia do dołu, bo znalazłem okup.
(25) I jego ciało odzyska dziecięcą świeżość, wróci do dni swojej młodości.
(26) Będzie się modlił do Boga i on przyjmie go łaskawie, ujrzy jego oblicze z radością i przywróci człowiekowi jego sprawiedliwość;
(27) Spojrzy na ludzi i jeśli ktoś powie: Zgrzeszyłem, wypaczyłem to, co prawe, i to nie było dla mnie korzystne;
(28) On wybawi jego duszę od zejścia do dołu, a jego życie ujrzy światło.
(29) Wszystko to czyni Bóg z człowiekiem kilkakrotnie; (30)
Aby odwrócić jego duszę od dołu i aby był oświecony światłem żyjących.

Zapowiedź zbawienia ze strony Mesjasza

Izajasza 53:8-12

(8) Został zabrany z więzienia i z sądu.
Kto wypowie jego pokolenie? Został bowiem wyrwany z ziemi żyjących i zraniony za przestępstwo mojego ludu.
(9) I wyznaczono mu grób z niegodziwcami, a z bogaczami była jego śmierć, choć nieprawości nie uczynił ani nie znaleziono fałszu w jego ustach.
(10) Lecz spodobało się PANU zetrzeć go i zgnębić.
A po złożeniu swojej duszy na ofiarę za grzech, ujrzy swoje potomstwo, przedłuży swoje dni i to, co się podoba PANU, przez jego rękę szczęśliwie się spełni.
(11) Z udręki swojej duszy ujrzy owoc i nasyci się.
Mój sprawiedliwy sługa swoim poznaniem usprawiedliwi wielu, bo sam poniesie ich nieprawości.
(12) Dlatego dam mu dział wśród wielkich, aby dzielił się zdobyczami z mocarzami, ponieważ wylał swoją duszę na śmierć.
Został zaliczony do przestępców, sam poniósł grzech wielu i wstawił się za przestępcami.

Dolina suchych kości u Ezechiela

Ezechiela 37:1-14

czytaj cały fragment Ezechiela
(1) Ręka PANA była nade mną i on wyprowadził mnie w duchu PANA, i postawił mnie w środku doliny, która była pełna kości; (2) Przeprowadził mnie obok nich dokoła, a oto było ich bardzo dużo na obszarze tej doliny, a oto były bardzo wyschłe.
(3) I powiedział do mnie: Synu człowieczy, czy te kości ożyją? Odpowiedziałem: Panie BOŻE, ty wiesz.
(4) Wtedy powiedział do mnie: Prorokuj o tych kościach i mów do nich: Wyschłe kości, słuchajcie słowa PANA.
(5) Tak mówi Pan BÓG do tych kości: Oto sprawię, że wstąpi w was tchnienie i ożyjecie; (6) Nałożę na was ścięgna i sprawię, że obrośniecie ciałem, oblekę was w skórę, i włożę w was tchnienie, i ożyjecie.
I poznacie, że ja jestem PANEM.
(7) Prorokowałem więc, jak mi rozkazano.
A gdy prorokowałem, powstał szum, a oto poruszenie; i kości zbliżyły się do siebie, kość do swojej kości.
(8) I spojrzałem, a oto pojawiły się na nich ścięgna, obrosły ciałem i skóra je powlekła z wierzchu, ale nie było w nich tchnienia.
(9) I powiedział do mnie: Prorokuj do wiatru, prorokuj, synu człowieczy, i powiedz do wiatru: Tak mówi Pan BÓG: Przyjdź od czterech wiatrów, tchnienie, i powiej na tych zabitych, i niech ożyją.
(10) Prorokowałem więc, jak mi rozkazał, i wstąpiło w nie tchnienie, a ożyły i stanęły na nogach, bardzo, bardzo liczne wojsko.
(11) I powiedział do mnie: Synu człowieczy, te kości to cały dom Izraela.
Oto mówią: Nasze kości wyschły, nasza nadzieja przepadła, jesteśmy zgubieni.
(12) Dlatego prorokuj i mów do nich: Tak mówi Pan BÓG: Oto otworzę wasze groby i wyprowadzę was z waszych grobów, ludu mój, i przyprowadzę was do ziemi Izraela.
(13) I poznacie, że ja jestem PANEM, gdy otworzę wasze groby i wyprowadzę was z waszych grobów, ludu mój.
(14) Włożę w was mojego ducha i ożyjecie, i osadzę was w waszej ziemi.
I poznacie, że ja, PAN, to powiedziałem i uczyniłem, mówi PAN.

Talmud pozostawał sceptyczny, czy chodzi o realne zmartwychwstanie (Sanhedryn 92b: „Przedstawiony przez Ezechiela obraz suchych kości, które ożyły, był przypowieścią, z której nie można wywnioskować nic na temat natury zmartwychwstania”), widziano raczej narodową restytucję Izraela. Jednak również w tradycji żydowskiej nie brak nawiązań do Ezechiela jako realnego cielesnego zmartwychwstania.

Aluzje do zmartwychwstania

Powtórzonego Prawa 32:39

To Ja, który zabijam i daję życie, gdy zranię, to Ja także uzdrawiam, nikt bowiem nie jest wyjęty spod Mej władzy!

W Pesachim 68a czytamy o tym wersecie:

Innymi słowy, werset ten oznacza, że tak jak Bóg uzdrowi tych samych ludzi, których zranił, tak też ożywi tych, których uśmiercić

1 Samuela 2:6

PAN zabija i ożywia, wprowadza do grobu i wyprowadza.

Por. 2 Królewska 5:7 (” król Izraela (…) powiedział: Czy ja jestem Bogiem, abym mógł uśmiercać i ożywiać, że ten posyła do mnie, abym uzdrowił człowieka z trądu?”)

Psalm 27:13

Ja wierzę, że ujrzę dobroć PANA w krainie żyjących.

Psalm 30:3

PANIE, wyprowadziłeś moją duszę z piekła (szeolu – red.), zachowałeś mnie przy życiu, abym nie zstąpił do dołu

Psalm 49:15

Ale Bóg wykupi moją duszę z mocy grobu, bo mnie przyjmie.

Psalm 56:13

Ocaliłeś bowiem moją duszę od śmierci, a moje nogi od upadku, abym chodził przed Bogiem w światłości żyjących.

Psalm 71:20

Zesłałeś na mnie wielkie i ciężkie utrapienia, lecz znowu przywrócisz mi życie i z głębi ziemi znów mnie wydobędziesz.

Psalm 103:3-4

(3) On przebacza wszystkie twoje nieprawości, on uzdrawia wszystkie twoje choroby; (4) On wybawia twoje życie od zguby, on cię koronuje miłosierdziem i wielką litością.

Psalm 116:9

Będę chodził przed obliczem PANA w ziemi żyjących.

Psalm 142:5-7

(5) PANIE, wołam do ciebie, mówiąc: Ty jesteś moją nadzieją, ty jesteś moim udziałem w ziemi żyjących.
(6) Wysłuchaj mego wołania, bo jestem bardzo udręczony; ocal mnie od moich prześladowców, bo są mocniejsi ode mnie.
(7) Wyprowadź moją duszę z więzienia, abym chwalił twoje imię; sprawiedliwi otoczą mnie, gdy okażesz mi dobroć.

Psalm 143:11

Ożyw mnie, PANIE, dla twojego imienia; ze względu na twoją sprawiedliwość wyprowadź moją duszę z utrapienia.

Większość współczesnych komentatorów biblijnych odczytuje takie opisy jako poezję, a nie realną zapowiedź zmartwychwstania („przywrócisz mi życie i z głębi ziemi znów mnie wydobędziesz”), ale motyw przywrócenia do życia doskonale harmonizuje z czytelnymi opisami powyżej jak ten w Izajasza 26:19.

Izajasza 38:17

Oto w czasie pokoju zaznałem ciężkiej goryczy, ale z miłości do mojej duszy wyrwałeś ją z dołu zniszczenia, gdyż rzuciłeś za siebie wszystkie moje grzechy.

Modlitwa Ezechiasza brzmi niczym opis zmartwychwstania, jednak wiemy, że chodziło o opis wydłużenia życia króla. Podsumowując życie Ezechiasza, możemy zauważyć, że typologicznie wskazuje na śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa (więcej w naszym nagraniu – zobacz więcej).

Analogie w tekstach pozabiblijnych

Uczeni zauważają wiele analogii między literaturą Starożytnego Bliskiego Wschodu a poezją biblijną. W „Modlitwie Lamentacji do Isztar”, czytamy, że „wystarczy, iż Isztar spojrzy, a ten, kto umarł, powstaje. W babilońskim „Poemacie o cierpiącym sprawiedliwym” Marduk przywraca do życia. „Kto oprócz Marduka przywraca do życia swoich zmarłych? Kto oprócz boginii Sarpanitum daje życie? Marduk może przywrócić życie z grobu. Sarpanitum wie, jak uratować przed zniszczeniem”.

Motyw zabrania do nieba

Oddzielnym tematem jest temat wzięcia przez Boga:

  • Henocha (Rodzaju 5:24:  Henoch chodził z Bogiem, a potem już go nie było, bo Bóg go zabrał)
  • Eliasza (2 Królewska 2:1: I kiedy PAN miał unieść Eliasza wśród wichru do nieba

Obydwie sytuacje mogą w proroczy sposób wskazywać na późniejsze wniebowstąpienie Jezusa.