Spis treści
Wersja pisana prezentacji wideo „ręka, ucho, łono i grzech w języku hebrajskim”
Od razu warto dodać, że nie istnieje przekład dosłowny, jako taki, czyli jedno słowo np. w języku hebrajskim zostaje zamienione na odpowiednik słowa w języku polskim, a efekt u odbiorcy polskiego i hebrajskiego jest ten sam. Ciężko oddać np. hebrajskie gry słów, oparte na podobnym brzmieniu wyrazów, bądź wyrazach o tym samym rdzeniu, które występują w tym samym wersecie. I właśnie wyrazami o tym samym rdzeniu chciałbym się dziś zająć, bo zdaniem wielu dostarcza to dodatkowych informacji o tekście i samych wyrazach, nadając naszemu zrozumieniu większej głębi, jednocześnie możemy z większym szacunkiem patrzeć na tekst Biblii, którą trzymamy w ręku, mimo że została napisana przez ludzi w odległych czasach w warunkach obcych nam kulturowo. Haim Shore – Przypadki w Biblii Chciałbym podzielić się spostrzeżeniami, które są autorstwa rodzimego mówcy języka hebrajskiego Haima Shore’a, profesora na Uniwersytecie Ben-Guriona w Negew w Izraelu). Autor w swojej karierze naukowej zajmował się naukami ścisłymi, ale na pewnym etapie swojego życia jego uwagę zwróciły pewne, jak sam nazywa trochę przewrotnie, koincydencje w tekście biblijnym. Rozdział 2 jego książki nosi tytuł „Przypadki projektu w języku hebrajskim” i pierwsza jego część poświęcona jest takim przykładom wyrazów, których głębszy sens może być dostrzeżony przez wszystkich, którzy znają podstawy hebrajskiego, czyli znają litery. Wyrazy w języku hebrajskim są oparte na trzyliterowym rdzeniu (rzadziej czteroliterowym). Autor pokazuje, że wyrazy, które łączy ten sam rdzeń, łączy również coś więcej. Kiedy podam kilka przykładów, najpierw oczywistych, a później takich, które okażą się pozornie niezwiązane ze sobą, ale mówią bardzo dużo o tym, jakie skarby kryje język hebrajski. Popularnym wyrazem w języku hebrajskim jest JAD (ręka). Widzimy tutaj spółgłoski Jud i dalet. Te same spółgłoski – ten sam rdzeń posiada wyraz JADID – znowu widzimy jud i dalet. Co ono oznacza, spójrzmy do Psalmu 60:5, czytamy tam: Aby zostali wybawieni umiłowani Twoi, wspomóż Twoją prawicą i wysłuchaj nas! Słowo tu czytane jako JADID (ale wciąż mające ten sam rdzeń) oznacza umiłowany. Widzimy więc korelację między słowem RĘKA a UMIŁOWANY. Nietrudno dostrzec ścisły związek – słowo ręka, którą dotykamy drugą osobę, ma ścisły związek z okazywaniem miłości, o której mówi pokrewny wyraz. Kolejny przykład jest być może bardziej znany. HATAT oznacza grzech i tak jest tłumaczony. Np. widać to wyraźnie w słowach skierowanych do Kaina. Ale jak widzimy w tej definicji słownikowej, oznacza ono także nietrafienie do celu. Jak podchodzą do tego przekłady? Oto kilka przykładów tłumaczenia wersetu z Ks. Przysłów 19:2. Najbardziej dosłowne tłumaczenie Nowej Biblii Gdańskiej – najbardziej wyjaśniające czytelnikowi przekład Nowego Świata, przy jednoczesnym zatraceniu hebraizmu. Łaska to termin, który kojarzy się z Nowym Testamentem, nie do końca słusznie, bo to słowo występuje również na kartach Tanach, kiedy opisywany jest Bóg w stosunku do swego ludu. W tym kontekście pojawia się słowo RACHUM. Polskie przekłady oddają to słowo często jako miłosierny. Spójrzmy na cytat z księgi Powtórzonego Prawa 4:31: gdyż PAN, twój Bóg, jest Bogiem miłosiernym. On cię nie opuści, nie zniszczy ani nie zapomni o przymierzu, które przysiągł twoim przodkom. Wobec kogo możemy okazywać nasze miłosierdzie? Na przykład wobec tych, którzy nie mogą się bronić i ci, od których nie możemy oczekiwać odwdzięczenia się. Co ciekawe, ten sam rdzeń, a więc litery Resz Chet Mem ma słowo RECHEM. Co ono oznacza? Przejdźmy do Jeremiasza 1:5 i oto popularny przekład, czyli Uwspółcześniona Biblia Gdańska tłumaczy bardzo dosłownie: wyszedłeś z łona. Widzimy więc kolejne słowo pozornie niezwiązane, a jednak język wskazuje na korelację słów ŁASKA i MIŁOSIERDZIE, a dzieckiem, które znajduje się w łonie matki. I ostatni na dzisiaj przykład – bodaj najmniej oczywisty. Hebrajskie słowo OZEN to ucho, bądź szerzej słuchanie. Widzimy to na przykładowym wersecie – przekłady dość znacznie się różnią, ale sens zostaje zachowany. Są słowa, gdzie zostaje zachowany rdzeń Alef, Zajin, Nun, ale które mają pozornie zupełnie inne znaczenie. Wszystkie łączą się z równowagą. Np. w Ks. Kapłańskiej 19:36 występuje słowo – MOZENAIM – bywa tłumaczone jako szale, albo bardziej ogólnie wagi. Jednak jak widzimy w tym słowniku znaczenie sugeruje równowagę. We współczesnym hebrajskim IZUN- to równowaga – również pochodne słowo od wagi i od ucha bądź słyszenia. Tymczasem korelacje między układem przedsionkowym a uchem odkryto dopiero w XIX wieku. Na pewno te przykłady są wystarczająco ciekawe, aby zgłębiać język hebrajski, który wykorzystuje rozmaite słowa do gier językowych. Widać to na przykład w nadawaniu imion na kartach Tanach, ale również Nowego Testamentu. A niektóre przykłady, jak choćby jeden zacytowany dziś pozwolą się zastanowić, na ile Izraelici kilka tysięcy lat mogli kojarzyć równowagę z uchem…Haim Shore
Ręka a umiłowany
Grzech i nietrafienie do celu
Łaska i łono
Ucho i równowaga
![1 Księga Kronik 28. Salomon królem wybranym przez Boga [tekst/komentarze]](https://bogzyje.pl/wp-content/uploads/1-ksiega-kronik-28.-480x300.png?x83124)
