1 Księga Królewska 4:30 [komentarze]. Mądrość Salomona a mądrość filozofów greckich

Orygenes pisał na temat mądrości Salomona:

Obecnie wydaje mi się, że niektórzy mędrcy greccy przejęli te idee od Salomona, ponieważ było to na długo przed ich czasami, kiedy on po raz pierwszy przekazał te nauki za sprawą Ducha Bożego. Grecy wydali je jako własne odkrycia, a także umieścili je w swoich księgach pouczających i pozostawili je, aby zostały przekazane kolejnym pokoleniom. Ale jak powiedzieliśmy, Salomon odkrył je przed wszystkimi pozostałymi i nauczał ich za sprawą swojej mądrości, którą otrzymał od Boga, jak jest napisane:

(29) Bóg dał Salomonowi mądrość i rozsądek nadzwyczajny oraz rozum nieogarniony jak piasek na brzegu morza.
(30) Toteż mądrość Salomona przewyższała mądrość wszystkich ludzi Wschodu i mądrość Egipcjan (1 Królewska 4:29-30)

Sami Grecy przyznawali z kolei, że swą wiedzę czerpali od barbarzyńców (Diogenes Laertios), choć równie dobrze mogło chodzić o Chaldejczyków lub Egipcjan. W katolickim komentarzu George’a Haydocka „Catholic Bible Commentary” znajdujemy z kolei komentarz mówiący, jakoby Grecy rzeczywiście czerpali swą wiedzę od Hebrajczyków.

We wtórnokanonicznej księdze Mądrości czytamy, co było źródłem mądrości Salomona:

 ⁽¹⁵⁾ Oby Bóg pozwolił mi wyrazić myśl właściwym słowem i godnie rozważać dary od Niego otrzymane, gdyż On jest przewodnikiem na ścieżkach mądrości i wyznacza drogę mędrcom.
⁽¹⁶⁾ Jesteśmy w Jego ręku – my sami, jak i nasze słowa, a także wszelka roztropność i sprawność w działaniu.
⁽¹⁷⁾ On udzielił mi nieomylnej wiedzy o wszystkim, co istnieje, dlatego poznałem strukturę świata, działanie jego żywiołów
[Mądrości 7:15-17 / Biblia Paulistów]

W końcu mądrość od Boga jest bezkonkurencyjna, co pokazywał Daniel i jego hebrajscy towarzysze (ks. Daniela 1:20):

[król]  odkrywał, że są dziesięciokrotnie bieglejsi od wszystkich mędrców i wróżbitów, którzy byli w całym jego królestwie.

Zobacz także: Daniela 4:7, Daniela 5:11-12

Z drugiej strony znajdujemy paralele między biblijną literaturą mądrościową (Ks. Przysłów) a zapisami egipskich mędrców: Ptahhotepa oraz Amenemope, a także służącego na dworze króla Asyrii Ahikara.

„była większa”

Biorąc pod uwagę wagę, jaką przykładano do literatury mądrościowej w krajach starożytnego Bliskiego Wschodu należy podkreślić wymowę tego fragmentu wersetu [Biblia Jerozolimska].

„Ludzi Wschodu”

Dosłownie „synowie wschodu”, ale w komentarzu Albert Barnes zauważa, że mogło chodzi o Beni Kedem – plemię, które zajmowało wybrzeża Eufratu w środkowym jego biegu. Byli to nomadzi, którzy mieszkali w namiotach (Jeremiasza 49:28-29). Miał do nich należeć Hiob (Hioba 1:3), wraz z jego przyjaciółmi (porównaj: Rodzaju 29:1; Sędziów 6:3; Sędziów 6:33; Sędziów 7:12; Sędziów 8:10).

Jak zauważają inni komentatorzy, to pojęcie może być znacznie szersze, obejmując Chaldejczyków, Persów i Arabów (porównaj Rodzaju 25:6).

Ze wschodu przybyli w końcu magowie (wg niektórych przekładów mędrcy) – porównaj Mateusza 2:1, którzy wiedzieli o narodzinach Mesjasza (wskazuje się, że mogło chodzić o mędrców chaldejskich – porównaj Daniela 2:2).

„od wszelkiej mądrości Egiptu”

Wg Biblii mądrość Egipcjan kojarzy się głównie z magią (Rodzaju 41:8, Wyjścia 7:11). Z mądrością Egipcjan zapoznany był Mojżesz (Dzieje 7:22). Wspominana jest w ks. Izajasza (Izajasza 19:11-12). Herodot nazywa ich „najmądrzejszymi z ludzi”.